Peter van Hofweegen is mede-oprichter van ITvitae, een bemiddelingsbedrijf gericht op hoog intelligente jongeren met autisme. Hij is ondernemer: “Wij leveren kwaliteit. Onze jongens hebben 100% werkvermogen.” Maar Peter is bovenal een sociaal ondernemer: “Wat wij doen heeft impact, wij raken mensen aan. En dat ontroert me.”
Dit interview is gepubliceerd in de vandaag verschenen oktober-editie van Flexmarkt.
Samen met je partner Frans de Bie ben je in 2013 met ITvitae gestart. Waarom?
“Mensen met autisme hebben vaak veel potentieel, maar zitten tegelijkertijd bovenmatig veel thuis. Dat die jongeren de aansluiting met de arbeidsmarkt moeilijk weten te maken, komt vooral door het onderwijssysteem dat slecht aansluit. Als ze al een opleiding afronden, zitten ze vaak te laag in het onderwijs. Vmbo bijvoorbeeld, terwijl ze vreselijk slim zijn. Of ze haken voor het einde van de studie af. Of ze maken hbo of universiteit wel af, maar weten de weg naar de arbeidsmarkt heel moeilijk te vinden. Het werkloosheidspercentage onder deze groep is zeventig procent.”
Hoe komt het dat jullie zo begaan zijn met deze doelgroep?
“Frans en ik zijn allebei met onze kinderen tegen het onderwijssysteem aangelopen. Frans heeft twee kinderen met dyslexie en weet dus hoe moeilijk het reguliere onderwijs is voor jongeren, die van de norm afwijken. Ik heb twee kinderen die moeite hebben op school, waarbij mijn jongste zoon zelfs is uitgevallen op de havo. Typisch een jongen zoals wij hier veel zien: op jonge leeftijd de weg kwijtgeraakt in het onderwijs en thuis komen te zitten. Terwijl hij al kon programmeren toen hij 14 jaar oud was.”
En dus begin je een ICT-detacheringsbedrijf voor mensen met autisme?
“Ja, ik kom uit de uitzendwereld. Ik heb gewerkt bij Vedior en later Tempo-Team. Frans heeft als ondernemer een achtergrond in informatica en educatie. Dus we dachten: ‘Frans leidt ze op, Peter brengt ze naar de arbeidsmarkt’.”
Welke extra ondersteuning hebben jullie kandidaten nodig om een baan te vinden?
“Gisteren nog zei een senior developer dat solliciteren voor hem een crime is. Dat geldt voor de meesten van onze jongens. Want vraag iemand met autisme niet ‘vertel eens iets over jezelf’. Daar kan hij niks mee. Een van onze jongens kreeg in de uitzending over ITvitae dit voorjaar in Nieuwsuur de vraag waarom hij beter is anderen. Toen bleef het lang stil en antwoordde hij: ‘Dat weet ik niet, want ik ken de anderen niet’. Dat is natuurlijk niet wat een recruiter wil horen. Deze jongens kunnen zichzelf niet verkopen. Wij begeleiden hen daarom in het hele sollicitatieproces, benutten ons netwerk, zijn bij het eerste gesprek. Een tweede gesprek, als het om technisch inhoudelijke onderwerpen gaat, kunnen ze meestal prima zelf.”
Hoe leg je dit uit aan recruiters?
“Ik praat liever niet met recruiters. Die willen snel scoren en dit zijn toch profielen waar je anders naar moet kijken. Recruiters willen gewoon een afgerond hbo of wo, zonder gaten in het cv. En dat is voor onze kandidaten nu juist het probleem. Ik praat het liefst met de lijnmanagers, de ITmanagers. Die snappen dit.”
Jullie leiden jongeren op in een prachtig oud klooster in het Amersfoortse bos. Wat houdt een opleiding bij ITvitae in?
“Op dit moment volgen jaarlijks zestig kandidaten een opleiding. Deze rustige omgeving is heel geschikt voor onze kandidaten. Hier krijgen ze niet teveel prikkels van buiten. Wij bieden hen een leertraject naar werk. Wij leiden op in vier richtingen: software development, data science (big data), cyber security en softwaretesten. Dat zijn ook de beroepen van de toekomst, daar zit de arbeidschaarste. In onze opleidingstrajecten volgen wij zoveel mogelijk internationale certificering, zodat we aan werkgevers kunnen laten zien dat onze kandidaten hboniveau hebben, ondanks dat ze misschien geen hbo-diploma hebben.”
Wat is jullie propositie naar werkgevers?
“Wij detacheren kandidaten een jaar en daarna kunnen werkgevers hen kosteloos overnemen.”
Een riskant verdienmodel, aangezien jullie de investering in de opleiding verzorgen.
“Onze voorinvestering bedraagt ongeveer 20 duizend euro. Dat schieten wij als ITvitae voor twee derde voor. Een derde komt nu nog van fondsen en de overheid. De jongeren betalen een eigen bijdrage. Er is geen quick win, we hebben dan ook geen concurrent. Je investeert in iemand en je weet niet of het er ook uitkomt. Het slagingspercentage ligt boven de negentig procent, dus inmiddels hebben we wel een trackrecord. Maar in het begin weet je dat niet. Mensen komen soms zo verlegen en beschadigd binnen en daar ga je dan toch fors in investeren.”
Beschouw je jezelf als sociaal ondernemer? “Ja, wat wij doen heeft impact, wij dienen een maatschappelijk belang. De jongens moeten uit de uitkering, pas dan zijn wij tevreden. Maar wij zijn ook gewoon een bedrijf. Wij leveren echt kwaliteit.”
Moeten re-integratiebureaus die taak eigenlijk niet op zich nemen? “Er zijn wel andere initiatieven om mensen met autisme aan het werk te helpen en dan gaat het inderdaad vaak om bedrijven die werken met een re-integratiebureau. Die trajecten worden afgesloten met een werkervaringsplaats. Daarna staan die jongens weer buiten. Re-integratiebureaus kunnen niet wat wij doen. Bij ITvitae heeft iedereen een IT-achtergrond, zelfs onze HR-medewerker en onze psychologen. Wij spreken de taal van die jongens. Bij een intake zie je ze ontspannen. Ze treffen iemand tegenover hen die kan meepraten over wat zij thuis gedaan hebben op hun zolderkamer.”
Werkt de Participatiewet in jullie voordeel? Bedrijven en overheid moeten immers meer mensen met een arbeidsbeperking in dienst nemen. “Nee, niet echt. Binnen bedrijven leeft het niet zo. En bij de overheid willen ze alleen iemand met een doelgroepverklaring. ‘Wil je nou een goede IT’er of een vinkje zetten op het lijstje’, denk ik dan. Een deel van onze mensen heeft zo’n verklaring, maar de meerderheid niet. Dat is wrang.”
Staan werkgevers open voor jullie concept?
“Iedereen vindt het een mooi verhaal. Ik kom overal binnen, tot op directieniveau. Maar als het tot conversie komt, horen we ook nog veel bezwaren. Angst dat veel begeleiding nodig is, is de belangrijkste reden om de stap niet te zetten. Wij moeten dan duidelijk maken dat onze jongens honderd procent werkvermogen hebben, vaak meer dan de gemiddelde IT’er.”
Vergt het dan niet extra investeringen van een werkgever?
“Natuurlijk, je moet mensen met autisme anders aansturen, meer directief. Een opdracht moet een kop en een staart hebben. Juist daarom is bijvoorbeeld agile werken voor mensen met autisme perfect. Accepteer dat ze niet in een drukke kantine willen zitten, maar liever hun bammetje achter hun pc eten. En houdt er bijvoorbeeld rekening mee dat je directe, ongezouten kritiek kunt krijgen. Daar helpen wij werkgevers bij. Wij coachen de teamleiders daarin en vaak zie je dan dat het hele team beter gaat functioneren. Wij zien nu dat bedrijven terugkomen. Ik kreeg laatst een telefoontje van een bedrijf waar een van onze jongens, Robin, werkt. Ze vroegen ‘Heb je nog een Robin?’”
Zijn mensen met autisme meer dan anderen geschikt voor IT?
“De computer zou nooit hebben bestaan zonder zijn bedenker, Alan Turing, iemand met Asperger. Er zijn veel voordelen aan het in dienst nemen van iemand met autisme, zeker voor een IT-functie. Ze zijn soms beter in analyses, kunnen goed focussen en zijn creatief in het leggen van de vinger op de zere plek en het oplossen van problemen. Het is overigens een misvatting dat mensen met autisme van repetitief werk houden. Niets is minder waar.”
Dit voorjaar was ITvitae te zien in een uitzending van Nieuwsuur. Hoe waren de reacties?
“We hadden direct na de uitzending 12.000 views. Mensen bleven maar bellen, want de nood is hoog. Sommigen zitten al jaren thuis en ouders zijn wanhopig. Laatst zei een ouder ‘jullie zijn de laatste redding voor mijn kind’ – wij raken mensen aan.”
Dat moet voelen als een grote verantwoordelijkheid.
“Het ontroert mij als er weer een van onze jongens uitstroomt naar betaald werk. Ik heb zelf een zoon die is uitgevallen op school. En ik heb bij alles wat ik doe altijd mijn eigen zoon voor ogen. Dus ja, ik voel die verantwoordelijkheid heel sterk, misschien soms te sterk. Maar het geeft ook een bijzondere energie. Niemand houdt mij tegen. Als ik ergens niet binnenkom, stop ik niet. Dan verzin een andere manier om bij een bedrijf binnen te komen. En dat lukt altijd.”
Wat doen jullie als het niet lukt om iemand te helpen?
“Wij laten niemand los. Als het echt niet gaat, bijvoorbeeld omdat iemand te kwetsbaar is en de output niet kan leveren, dan bieden een alternatief of geven een advies – doe dit of dat en kom dan terug. In onze database staan achthonderd mensen. De mensen waar wij echt afscheid van hebben genomen, zijn op twee handen te tellen.”
Welk bedrijf inspireert u als ondernemer?
“Je moet bescheiden zijn. Je kunt niet alles oplossen, maar je kunt in een markt wel iets betekenen. Tony Chocolonely is daarvan een mooi voorbeeld. Ze kunnen natuurlijk niet slavernij de wereld uithelpen, maar zij veranderen wel iets in die keten. Zij zetten een stap in de goede richting en hebben het wel voor elkaar gekregen dat met Sinterklaas ook van grote merken fair trade-chocola in de schappen liggen.”
Waar staat ITvitae als bedrijf nu?
“We zijn van een startup naar de fase van scale-up gegaan. We hebben nu vijfentwintig mensen zelf in dienst, waarvan ongeveer vijftien met autisme. Practice what you preach. We hebben onlangs ons prioriteitsaandeel gegeven aan een onafhankelijk bestuur, dat maakt ons een echte social enterprise. Daar gaat later dit jaar ook een cyber security-bedrijf onder vallen. En er is ruimte om met andere ondernemers in joint ventures verder te gaan bouwen aan ITvitae.”
Wat zijn de plannen om ITvitae te laten groeien?
“Wij leiden nu jaarlijks zestig mensen op die uitstromen via detachering naar vaste contracten. Dat moeten er honderd worden en er zijn plannen om hier een campus op te zetten, met appartementen. Verder willen we onze mensen een jaar gaan opleiden. Dat is nu nog een half jaar, net te kort. Daarnaast willen wij een jongere doelgroep aanspreken. De gemiddelde leeftijd is nu dertig jaar. Die zitten dus vaak al jaren thuis. Dat is doodzonde. Wij willen hen graag eerder oppakken, als ze rond de twintig zijn.”
Hoe willen jullie die doelgroep aanspreken?
Het moet een keuze worden: gaat mijn kind naar het vmbo of hbo met een onzeker traject met weinig begeleiding. Of gaat hij een eenjarige, doelgerichte IT-opleiding doen met negentig procent slagingskans en een kans op een baan op niveau. Ook willen we nauwer gaan samenwerken met het bedrijfsleven, samen opleiden, scholarships voor talenten. Grote bedrijven betalen nu forse bedragen voor young professional-trajecten, dan is een beurs een interessant alternatief. Tijdens een stage van een half jaar lang kun je zien of iemand past in het bedrijf. Die persoon is over tien jaar veel waard, terwijl jobhoppende young professionals vaak snel weer weg zijn. Dus bedrijven die die voorinvestering doen, krijgen een waanzinnig rendement. Gemotiveerde, goed opgeleide IT’ers die loyaal zijn. En het scheelt de BV Nederland minimaal 45 duizend euro per jaar, want dat kost iemand die thuis zit. Bedrijven die wij spreken zijn enthousiast, want in de toekomst groeit het tekort aan ICT’ers alleen maar. Werkgevers moeten anders gaan kijken, mensen durven aantrekken die misschien geen hbo-papiertje hebben, maar wel hbo-werk- en denkniveau en precies dat kunnen wat zij nodig hebben.”
Je bent dus positief over de toekomst?
“Ja, alles wat wij tot nu toe hebben gedaan is gelukt. Dus alle plannen die wij hebben gaan ook slagen.”
Dit interview is geschreven door Arthur Lubbers en gepubliceerd in de vandaag verschenen oktober-editie van Flexmarkt. Ook Flexmarkt ontvangen?
