Door de recente en voortdurende onduidelijkheid en onzekerheid rondom wet- en regelgeving voor zelfstandigen, staat het werken als zzp’er opnieuw vol in de schijnwerpers. Tegelijkertijd blijkt de zorg nog steeds in grote mate afhankelijk van deze flexibele professionals. “De zorg draait op zzp’ers,” zegt Ard Huininga, sinds november 2024 directeur bij PIDZ, bemiddelingsplatform voor zorgprofessionals. “Dat gaat niet zomaar veranderen.”
PIDZ begon ooit als puur bemiddelaar tussen zorginstellingen en zzp’ers, maar inmiddels is dat beeld achterhaald. “We zijn van een bemiddelingsbureau naar een platform gegaan. En door de ontwikkelingen rondom de wet DBA hebben we besloten ons aanbod te verbreden,” vertelt Huininga. Nu biedt PIDZ ook uitzenden en detacheren aan, naast de bemiddeling van zelfstandigen. “We blijven ook zzp’ers bemiddelen. We geloven erin dat die wereld blijft bestaan.”
Vraag is breder geworden
Dat besluit komt niet uit het niets. De vraag vanuit zorginstellingen is simpelweg breder geworden. “Ze vragen nu dan specifiek om uitzendkrachten of mensen die ze kunnen detacheren. Ze hebben natuurlijk heel veel pogingen gewaagd om iedereen in loondienst te krijgen,” zegt Huininga. “Maar als je dan kijkt, dan zie je dat een hoop zzp’ers eigenlijk zoiets hebben van: ‘We wachten nog wel even voordat we in loondienst gaan. We kijken wel hoe de markt zich ontwikkelt.’”
Minder aanbod, hogere druk
De impact van de onrust rond wetgeving is voelbaar. Huininga: “We zien wel dat er wat minder zzp’ers zich aanmelden. De groep die actief is, is vrij loyaal en kan over het algemeen nog wel werk vinden. Voldoende werk om zichzelf te kunnen bedruipen,” aldus Huininga. Toch leidt de daling tot extra druk op het zorgsysteem. Volgens het rapport van Intelligence Group en Conclusion is 10 procent van de mensen in de zorg zzp’er. “Meer dan de helft daarvan zou stoppen als ze geen zzp’er meer mogen zijn. Dat is een enorme impact. Met de vergrijzing, een lagere instroom in de zorg en een hoge uitstroom, lopen de vacatures alleen maar op.”
Volgens Huininga is het dan ook niet realistisch om te denken dat dit ‘probleem’ zomaar verdwijnt. “Mijn verwachting is dat de vacaturedruk oploopt naar 8 of 9 vacatures per werkzoekende, momenteel zijn dat er 5. Dus is het dan verstandig om zo hard op het zzp-schap te drukken? Nee. Denk ik dat het ergens mis is gegaan in de handhaving op wat een zzp’er is? Ja, maar ik vrees dat de geest al uit de fles is. En je hebt zzp’ers hard nodig om niet grotere tekorten te krijgen.”
Lees ook: Zzp’ers steunen nieuwe zelfstandigenwet: “Eindelijk duidelijkheid”
Ervaren professionals
Een belangrijk punt dat Huininga wil benadrukken: het gaat hier niet om starters of onervaren krachten. “Het zijn vooral mensen die zeven tot tien jaar werkervaring hebben. Deze mensen hebben een bewuste keuze gemaakt. De overheid heeft daar niet op gehandhaafd en liet het zzp-schap altijd oogluikend toe. En nu proberen ze het met man en macht terug te duwen. Dat gaat problemen opleveren.”
PIDZ blijft dan ook benadrukken dat zij alle vormen van flexibiliteit willen ondersteunen. “Wij zeggen tegen zorginstellingen: wij kunnen bieden wat jullie willen. Maar weet wel, zzp’ers zijn ervaren krachten. Uitzendkrachten hebben meestal nul tot twee jaar ervaring en daar betaal je meer voor. Bij detacheren moet je die uren ook echt afnemen, dus als je Pietje of Henk 16 uur in de week inplant, verwachten ze ook dat inkomen.”
Flexibiliteit blijft noodzakelijk
Volgens Huininga moeten we flexibeler denken over de invulling van werk, zeker in de zorg. “Je ziet het vaak in de zorg: moeders met jonge kinderen of vaders die geen fulltimebaan willen, maar af en toe extra inkomen willen genereren. Als je deze mensen kan inzetten, benut je onbenut arbeidspotentieel. Dus misschien moeten we niet te veel kijken naar hoe we het doen, maar dat we het linksom of rechtsom organiseren.”
Het probleem zit ook in de kennis van alternatieve vormen. “De zorg heeft nog niet veel ervaring met uitzenden. Ze zijn nog zoekende naar hoe het werkt. En het wordt nu een soort pressure cooker. Dat voelt heel onnatuurlijk. Zeker als je kwaliteit, de ervaren zzp’er, wil vervangen voor minder ervaren uitzendkrachten die uiteindelijk ook nog duurder zijn.”
Zorgplicht en realiteit
Het sluiten van afdelingen vanwege personeelstekorten komt steeds vaker voor. “De zorg heeft een zorgplicht. Maar we zien wel dat het af en toe gewoon niet lukt met eigen personeel. Dan zoeken instellingen toch weer de zzp’er op.” Dat is volgens Huininga logisch. “Als je iedereen in loondienst wil krijgen en tegelijkertijd zzp ontmoedigt, maar de uren niet ingevuld krijgt, dan knelt het aan alle kanten.”
“De groep is te groot geworden. Als je daar nu heel hard op gaat drukken, dan gaat het niet goed.”
Zzp’er blijft cruciaal
Huininga gelooft dat zzp’ers in de zorg blijven bestaan. “De groep is te groot geworden. Als je daar nu heel hard op gaat drukken, dan gaat het niet goed. Daarbij: het ziekteverzuim onder zzp’ers ligt veel lager dan in loondienst. Dat is pure winst.” Voor wie nu twijfelt over zijn of haar toekomst in de zorg, heeft hij een duidelijk advies. “Eerst ervaring opdoen in loondienst, daarna als dat bij je past eventueel als zzp’er aan de slag.”
Tijd voor maatwerk
Wat hem betreft moet de regelgeving beter aansluiten op de praktijk. “Volgens mij moeten we mensen meer vrijheid geven om hun werk in te richten zoals zij dat willen. En misschien moeten er uitzonderingen komen voor elementaire beroepen. Zodat we deze mensen in ieder geval kunnen behouden voor de sector.”
Huininga pleit voor maatwerk per sector. “De logistiek is anders dan de zorg. En de zorg is weer anders dan het onderwijs. Je moet niet ieder vierkantje door een rondje willen duwen. Het zou zonde zijn als iemand met dertien jaar ervaring in de zorg ineens communicatieadviseur wordt. Dan ben je ze kwijt.”
Flexibel blijven in onzekere tijden
PIDZ bemiddelt wekelijks tussen de 3.000 en 4.000 zzp’ers. Door ook detacheren en uitzenden aan te bieden, wil het platform inspelen op de veranderende markt, zonder zijn roots te verloochenen. “Tachtig procent van onze omzet is nog steeds zzp. Maar er zijn ook zorginstellingen die zeggen: we willen geen zzp’ers meer. Dan moeten we meebewegen.”
Toch blijft de situatie onzeker. “De markt is in transitie. We zijn afhankelijk van jurisprudentie en het zzp-schap is nog lang niet zwart-wit. Maar wat mij betreft is al wel duidelijk dat we moeten proberen de ervaren zorgprofessionals voor de zorg te behouden. Anders wordt het probleem alleen maar groter.”
Lees ook: Zzp’ers steunen nieuwe zelfstandigenwet: “Eindelijk duidelijkheid”
