“De krapte op de arbeidsmarkt is voor dit kabinet geen gegeven en verdient een actieve aanpak, deels door innovatie en deels door gerichte arbeidsmigratie”, zo staat in het regeerakkoord. Wat is dan die gerichte arbeidsmigratie? En hoe gaat het kabinet dit aanpakken?
Het regeerakkoord van kabinet-Schoof brengt weinig verrassingen op het gebied van arbeidsmarkt- en zzp-beleid. De ingezette hervormingen, gebaseerd op de adviezen van de Commissie Borstlap en voormalig minister Van Gennip, worden voortgezet. Ook het beleid rond arbeidsmigratie blijft grotendeels ongewijzigd ten opzichte van het hoofdlijnenakkoord, ook al zijn hier al veel dingen over gezegd sinds het uitkomen van het hoofdlijnakkoord en regeerprogramma. Wat is dit beleid dan precies? En waarom is er kritiek op?
Lees ook: Handhaving wet DBA vanaf 2025: impact op inzet zzp’ers en uitzendkrachten
Arbeidsmigratie
Op het gevoelige dossier van arbeidsmigratie zet het kabinet in op een selectiever en gerichter beleid. Het doel is ervoor te zorgen dat arbeidsmigranten volgens het kabinet een waardevolle bijdrage leveren aan de Nederlandse economie en dat dit gebeurt onder eerlijke en transparante omstandigheden. De hoofdlijnen van het beleid in een aantal punten:
Tegengaan van misstanden
Het kabinet wil misstanden rond arbeidsmigranten aanpakken en hun woon- en werkomstandigheden verbeteren. Dit door de aanbevelingen van het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten uit te voeren. Dit houdt in dat malafide uitzendbureaus worden aangepakt via een nieuw toelatingssysteem (Wet Toelating terbeschikkingstelling van arbeidskrachten), de Nederlandse Arbeidsinspectie wordt uitgebreid en flexwerkers meer zekerheid krijgen. Daarnaast moeten werkgevers meer verantwoordelijkheid nemen voor taalscholing van arbeidsmigranten en wordt de handhaving op arbeidsmisstanden aangescherpt.
Richtinggevende keuzes economie en arbeidsmarkt
Het kabinet zegt te kiezen voor een economische structuur die minder afhankelijk is van laagbetaalde arbeidsmigranten. Bedrijven worden aangemoedigd om te investeren in technologieën die de productiviteit verhogen, zodat er minder arbeidsmigranten nodig zijn. Ook wordt een Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) uitgevoerd om te begrijpen hoe overheidsbeleid arbeidsmigratie beïnvloedt. Daarnaast werkt het kabinet samen met de SER voor advies over een gerichter beleid voor arbeidsmigratie.
Afwegingskader nieuwe bedrijvigheid
Het kabinet werkt samen met gemeenten en andere betrokkenen aan een zogeheten afwegingskader voor nieuwe bedrijvigheid. Dit kader houdt rekening met de impact op arbeidsmigratie, ruimte en energie. Het doel is om te voorkomen dat lokale voorzieningen, zoals huisvesting, onder druk komen te staan. Het helpt gemeenten ook bij het kiezen van geschikte locaties voor nieuwe bedrijven. Bovendien krijgen werkgevers meer verantwoordelijkheid voor de huisvesting van hun arbeidsmigranten.
Stimuleren van arbeidsparticipatie binnen Nederland
Het kabinet wil de arbeidsparticipatie van mensen die al in Nederland zijn, zoals gezinsmigranten, statushouders en asielzoekers, vergroten. Door hen te stimuleren om aan de arbeidsmarkt deel te nemen, kunnen ze sneller integreren en bijdragen aan hun eigen opvangkosten.
Internationale samenwerking
Arbeidsmigratie vereist samenwerking binnen de Europese Unie en daarbuiten, aldus het kabinet. Ze richt zich op eerlijke arbeidsmobiliteit door misbruik van detachering van niet-EU-arbeidskrachten tegen te gaan, de Europese Arbeidsautoriteit te versterken en samen te werken met herkomstlanden over terugkeer en informatievoorziening.
Kennismigratie
Kennismigratie blijft cruciaal voor de Nederlandse economie en innovatie. Het kabinet wil de kennismigrantenregeling aanpassen door strengere eisen te stellen aan zowel kennismigranten als hun werkgevers, zoals hogere salariscriteria. Het doel is om alleen internationaal talent aan te trekken dat echt nodig is voor de Nederlandse economie en om misbruik van de regeling te voorkomen.
Al deze punten waren ook al in het hoofdlijnenakkoord aangekondigd.
Kritiek
Toch is er ook kritiek op dit beleid. Voormalig SP-leider Emile Roemer vreest dat het nieuwe kabinet tekortschiet in de aanpak van de problemen rond arbeidsmigratie. Hoewel het kabinet zijn aanbevelingen uit een eerder rapport heeft opgenomen in het regeerakkoord, waarschuwt Roemer in een interview met NRC dat cruciale maatregelen dreigen te verdwijnen.
In 2020 leidde Roemer een commissie die voor het vorige kabinet onderzoek deed. Hij kwam met vijftig concrete maatregelen om uitbuiting tegen te gaan, waaronder eisen rond huisvestiging van migranten. Het huidige kabinet heeft de ‘Roemer-aanpak’ opgenomen in het hoofdlijnenakkoord, maar toch zegt Roemer in een interview met NRC dat een van de meest cruciale aanbevelingen dreigt te sneuvelen. Dit gaat voornamelijk om de registratie van arbeidsmigranten in Nederland. Het kabinet weigert tot nu toe om arbeidsmigranten verplicht hun adres te doen opgeven. Daarnaast had hij ook aanbevolen om werkgevers een zorgplicht te geven, maar dit komt niet voor in het regeerprogramma.
Ook kwam de Adviesraad Migratie al op 11 september met een rapport naar buiten. In het rapport ‘Afgewogen arbeidsmigratie: gericht arbeidsmigratiebeleid voor brede welvaart’ vraagt de Adviesraad Migratie om een ingrijpende herziening van het arbeidsmigratiebeleid in Nederland. De raad vindt dat de overheid een belangrijke rol speelt en pleit voor een breder perspectief. In plaats van alleen te focussen op economische groei, moeten ook de maatschappelijke en ecologische gevolgen van arbeidsmigratie worden meegenomen.
Lees ook: Wat betekent het regeerprogramma voor ondernemers?
