Steeds meer bedrijven zetten kunstmatige intelligentie (AI) in om sollicitanten te beoordelen. Maar die technologie verandert meer dan alleen het selectieproces: het verandert ook het gedrag van de sollicitanten zelf. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van de Rotterdam School of Management (RSM) van de Erasmus Universiteit.
Kandidaat past zich aan aan AI
Volgens de onderzoekers presenteren kandidaten zich anders als ze denken dat een algoritme, en niet een mens, hun sollicitatie beoordeelt. Zo leggen ze meer nadruk op hun analytisch vermogen, en juist minder op hun emotionele intelligentie of intuïtieve vaardigheden. Kandidaten verwachten namelijk dat AI meer waarde hecht aan data-gedreven en rationele eigenschappen.
Die gedragsaanpassing is niet zonder gevolgen, stellen de onderzoekers. Wanneer mensen zich anders voordoen dan ze werkelijk zijn, kan dat ertoe leiden dat de ‘verkeerde’ kandidaten worden geselecteerd. Bijvoorbeeld in functies waarbij creativiteit, sociale vaardigheden of intuïtie belangrijker zijn dan puur analytisch vermogen.
Groot internationaal onderzoek
Het onderzoek is gepubliceerd in het vooraanstaande wetenschappelijke tijdschrift Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS). In totaal deden meer dan 13.000 mensen mee aan twaalf deelstudies, verspreid over 2,5 jaar. De onderzoekers bestudeerden zowel hoe mensen zich werkelijk gedragen tijdens sollicitaties, als hoe ze denken dat ze zich zouden gedragen, in situaties met menselijke of AI-beoordelaars.
Impact op het selectieproces
Hoofdonderzoeker dr. Anne-Kathrin Klesse legt uit dat AI-beoordeling zeker voordelen kan hebben, zoals lagere kosten en snellere doorlooptijden. Maar ze waarschuwt voor een blinde vlek: “Doordat kandidaten hun gedrag aanpassen, laten ze vaak niet hun ware zelf zien. Dat vertekent het beeld van de sollicitant, wat invloed heeft op wie uiteindelijk wordt aangenomen.”
Wat kunnen werkgevers doen?
Om te zorgen dat AI het wervingsproces daadwerkelijk verbetert en geen vertekend beeld geeft van kandidaten, adviseert Klesse werkgevers om:
- Transparant te zijn over het gebruik van AI in sollicitaties en de beoordelingscriteria.
- Gedragspatronen te monitoren, om te zien of sollicitanten zich anders gaan gedragen.
- Recruiters te trainen in het herkennen van kandidaten die hun presentatie aanpassen voor AI.
De boodschap is duidelijk: AI biedt kansen, maar bedrijven moeten zich bewust zijn van de bijwerkingen. Alleen dan blijft de kwaliteit van de werving gewaarborgd.
Lees ook: Een op de vier Nederlanders is een ‘sollicitatieshopper’
