Een werkgever is bijna altijd duurder uit met een gedetacheerde buitenlandse werknemer uit de EU, mits de werkgever een vergoeding biedt voor extraterritoriale kosten (ET-kosten). Gebeurt dat niet, dan is een gedetacheerde werknemer uit het buitenland vrijwel altijd goedkoper. Dat blijkt uit een onderzoek in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
Het onderzoek van bureau Regioplan is afgelopen week door het ministerie gepubliceerd, maar stamt al uit 2017. Het ministerie wilde toen inzicht in de loonkostenverschillen bij detachering binnen de EU. Aanleiding daarvoor was dat in een ander land gedetacheerde EU-ingezetenen in tegenstelling tot werknemers, zzp’ers en uitzendkrachten onder de wet- en regelgeving van het land van herkomst vallen. ‘Met de toename van het aantal lidstaten en de internationalisering van de arbeidsmarkt wordt steeds vaker gewezen op uitholling van arbeidsvoorwaarden en verdringing van lokale werknemers in ontvangende landen. Deze risico’s zouden moeten worden verkleind door de Detacheringsrichtlijn, die in Nederland vertaald is in de Wet arbeidsvoorwaarden gedetacheerde werknemers in de EU (WagwEU).’
Blik op de detacheringsregels
Gedetacheerden hebben volgens die richtlijn in elk geval recht op de belangrijkste arbeidsvoorwaarden die de wet van het ontvangende land voorschrijft of die in een cao zijn opgenomen. Regioplan onderzocht of de regels toereikend zijn en niet tot onaanvaardbare loonkostenverschillen leiden. De onderzoekers bekeken situaties waarbij Nederland het ontvangende land was en Duitsland, Polen en Portugal achtereenvolgens de landen waren van waaruit gedetacheerd wordt. Er werd een fulltime werkende maatman van 25 genomen die in de bouw, de metalektro en de paddenstoelensector aan de slag ging.
Alleen Pool altijd goedkoper in de bouw
Voor bouwberoepen geldt dat de brutoloonkosten vermeerderd met de werkgeverslasten voor bijna alle gedetacheerde werknemers lager zijn dan voor de Nederlandse werknemer. Als ET-kosten worden ingecalculeerd, dan is een gedetacheerde Poolse bouwvakker in alle varianten goedkoper dan zijn Nederlandse collega. ‘Dit komt door een combinatie van lage werkgeverslasten en lage (niet-wettelijk of anderszins) genormeerde extraterritoriale kosten.’ De Pool is per jaar € 2.200 tot € 3.500 goedkoper. ‘Uit Duitsland en Portugal gedetacheerde bouwvakkers zijn juist duurder dan hun Nederlandse collega’s als rekening wordt gehouden met extraterritoriale kosten.
De gedetacheerde elektromonteur en paddenstoelenplukker zijn op drie uitzonderingen goedkoper als uitsluitend wordt gekeken naar de brutolonen en de werkgeverslasten. Als rekening wordt gehouden met ET-kosten zijn gedetacheerde werknemers altijd duurder. Dat geldt voor alle onderzochte landen. Volgens Regioplan is daarom de omgang met extraterritoriale kosten doorslaggevend voor kostenverschillen ten voor- of ten nadele van een gedetacheerde buitenlandse werknemer.
Aan de regels houden is fictie
Overigens maken de onderzoekers de kanttekening dat geen rekening is gehouden met reiskosten en met een verschil in aantal feestdagen. De doorbetalingsplicht bij langdurige ziekte en transitievergoedingen zijn ook niet meegenomen. ‘Minstens zo belangrijk is dat we bij onze berekeningen zijn uitgegaan van werkgevers die zich aan alle regels houden. Dit lijkt een fictie, zoals bijvoorbeeld een recente studie van onderzoeken van de Nederlandse arbeidsinspectie laat zien en zoals ook vakbonden en werkgeversorganisaties onderschrijven. Detacheringen kunnen op papier op orde zijn, maar ontduiking door te lange werktijden en niet of nauwelijks betaald overwerk lijken veelvuldig voor te komen. Dat de bestaande regels lang niet altijd tot lagere arbeidskosten voor gedetacheerde werknemers leiden, betekent dus niet dat de huidige detacheringspraktijk niet tot oneerlijke concurrentie, verdringing en uitholling van arbeidsvoorwaarden leidt.’
Richtlijn op de schop
De Europese detacheringsrichtlijn is in de tussentijd op de schop genomen: in 2017 is een akkoord bereikt over een nieuwe richtlijn. Die gaat gelden per 2021 en schrijft voor dat de beloning van een gedetacheerde werknemer voor hetzelfde werk hetzelfde beloond moet worden als zijn collega uit het gastland.
