De Hoge Raad heeft bepaald dat een ontslagvergoeding bij kennelijk onredelijk ontslag niet op basis van de XYZ-formule mag worden berekend. De rechters moeten goed inzichtelijk maken hoe ze dan wel tot de hoogte van de vergoeding komen.
De situatie
Een werknemer die bij een WSW-werkgever in dienst is, wordt met toestemming van het CWI ontslagen. Hij vordert bij de kantonrechter een schadevergoeding van € 105.000 wegens kennelijk onredelijk ontslag. De gevolgen zijn voor hem te ernstig in vergelijking met het belang van de werkgever, zo oordeelt de kantonrechter. De werkgever heeft de opleiding van de werknemer beëindigd waardoor een arbeidsconflict is ontstaan. Daardoor is de werknemer ziek geworden. Maar de werknemer heeft zelf ook bijgedragen aan het conflict. Hij krijgt een vergoeding mee van € 44.000. Het hof bevestigt de grondslag van het ontslag en berekent de ontslagvergoeding op basis van de XYZ-formule. Dat komt neer op € 9.000. De werknemer gaat in cassatie.
Het oordeel van de Hoge Raad
het hof heeft terecht alle omstandigheden van het geval mee geteld in de beantwoording van de vraag of het ontslag kennelijk onredelijk is. Het ontbreken van een vergoeding is daarvoor niet voldoende reden. Pas als het ontslag als kennelijk onredelijk wordt gekwalificeerd, wordt er een eventuele vergoeding vastgesteld. De hoogte hangt nauw samen met omstandigheden als leeftijd, duur van het dienstverband en de kans op ander passend werk.
Karakter van de schadevergoeding
De schadevergoeding bij een kennelijk onredelijk ontslag is bedoeld als genoegdoening, een pleister op de wonde die overeenstemt met de tekortkoming van de andere partij. De rechter heeft een grote vrijheid bij het vaststellen van die vergoeding en bij het inschatten van de schade als die niet nauwkeurig kan worden vastgesteld.
Rekenschap
Maar de rechter moet steeds nauwkeurig rekenschap geven van de concrete omstandigheden en de factoren die de hoogte van de vergoeding bepalen. Hij moet ook inzicht geven in hoe hij tot het uiteindelijke bedrag komt. Uit de vrijheid die de rechter is toegekend, vloeit voort dat er geen gebruik gemaakt mag worden van een algemene formule, zoals de kantonrechtersformule of de XYZ-formule. De formule is een te globale maatstaf, ook omdat er een maximum aan de vergoeding wordt gesteld door de correctiefactor Z=0,5.
Vaste beloningscomponenten
Het hof oordeelde dat bepaalde beloningscomponenten zoals het werkgeversaandeel in de pensioenpremie niet meegerekend worden in de vergoeding. Dat is onjuist, oordeelt de Hoge Raad. Ook hier gaat het weer om de omstandigheden van het geval, niet om een vaste regel. Voor het opnemen van niet-structurele looncomponenten geldt wel dat die alleen met een hele goede reden worden meegeteld.
Inkomensderving tot 65 jaar
De maximering van de schadevergoeding tot de gederfde inkomsten maximaal tot aan het 65e levensjaar, is ook geen vaste maatstaf die gebruikt mag worden. Er kunnen ook andere schadeposten voor vergoeding in aanmerking komen zoals immateriële schade en pensioenschade.
De Hoge Raad vernietigt het arrest van het Hof en verwijst de zaak naar het hof Den Bosch voor verder behandeling en beslissing.
En nu?
HR heeft nu beslist dat zowel de kantonrechtersformule als de XYZ-formule voor de berekening van een vergoeding bij kennelijk onredelijk ontslag niet toegepast mag worden. De kantonrechters moeten in hun beslissing duidelijk motiveren hoe zij tot het bedrag van de ontslagvergoeding komen. Als zij daarbij alle omstandigheden van het geval meerekenen en het bedrag komt toevallig overeen met de kantonrechtersformule, dan hoeven ze zich daar over geen zorgen te maken, aldus de Hoge Raad.
Bron:
LJN BK4472, Hoge Raad
Kennelijk onredelijk ontslag, XYZ-formule
Cassatie, 12 februari 2010
Door mr. Ingrid Kooijman
