De behoefte aan juist méér flexibiliteit is er zowel aan de kant van de werknemers als de werkgevers. Dus niet ‘meer vaste banen’, maar ‘meer flexbanen met voldoende zekerheid’.
Dat stelt Don van Hal (Digivotion) in zijn meeste recente blog.
Vast versus flex
Er is weer veel te doen rondom het thema ‘flexibilisering’ van de arbeidsmarkt’. Met uiteraard voor- en tegenstanders:
- tegen flex: FNV voorman Han Busker riep in 2017 de politiek al op om flexibilisering tegen te gaan (Bron: NOS). En FNV Young & United heeft niks met flexbobos.
- vóór flex: Ik las onlangs de opinie van Marco Bastian van de NBBU. Bastian is (natuurlijk) voor flex en verzet zich tegen het gebruik van ongefundeerde oneliners die het sentiment tegen flex versterken.
- beetje flex: Minister Koolmees (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) en de ministerraad kiezen voor de middenweg. Het kabinet wil het verschil tussen vast werk en flexwerk kleiner maken door ‘vast werk minder vast’ te maken en ‘flexwerk minder flex’. Werkgevers stimuleren meer vaste banen te bieden door het makkelijker (maar wel duurder) te maken iemand te ontslaan. Daarnaast flex wel mogelijk (maar ook duurder) houden (lees ook: Rijksoverheid).
- flauwe flex: Randstad-topman Jacques van den Broek lijkt vooral voor eigen parochie te preken. Hij zegt goed te zorgen voor zijn uitzendkrachten maar bepleit ondertussen wel veel hogere minimumtarieven (bijvoorbeeld 18 euro/uur) voor zzp’ers. Flauw, en het mag volgens mij niet eens in Europa.
- jeuk flex: het woord flex is directe familie van agile, kampioen onder de ‘jeukwoorden’ (volgens Japke-D Bouma). Ook flexwerken behoort tot de jeukwoorden. Trouwens, agile vertaalt zich het beste als ‘wendbaar’ en niet als ‘slagvaardig’ of ‘doelgericht’ zoals André Manning, directeur van de Vereniging voor Communicatieprofessionals, in een interview met Japke-d Bouma voorstelt.
Enkele cijfers over de arbeidsmarkt
Om erachter te komen wat werknemers en werkgevers nou willen ben ik op zoek gegaan naar wat cijfers bij het CBS en het SCP:
- Van de werknemers werkt 39% flexibel
Er zijn dus meer dan 3 miljoen mensen die als zzp’er (~1 miljoen) of als flex- of tijdelijke kracht (~2 miljoen) werken. Willen ze dat of is dat tegen hun zin? Dat laten de cijfers niet zien.
Ik vind het belangrijk te noemen is dat er een sterke relatie is met leeftijd, opleiding en geslacht. Jonge werknemers (15-25 jaar) en lager opgeleiden hebben vaker een flexibel contract. Oudere mannelijke werknemers zijn vaker zzp’er. (Bron: de flexbarometer.) - Werkgevers gebruiken steeds meer flexibele contracten. Het aantal werkgevers dat gebruik maakt van tijdelijke contracten is enorm gegroeid. Vooral kleinere bedrijven gebruiken meer flexibele contracten. Worden ze gedwongen of doen ze dit omdat ze dat willen? Bron: arbeidsmarkt in kaart (SCP).
- Intermediairs groeien als kool: in 2017 ging het met ruim 6% omzetgroei al hard. En in de eerste helft van 2018 was het volgens de ABU zelfs 8%. (De groei vlakt overigens wel af op dit moment.) Maar goed, intermediairs doen het niet slecht en zijn belangrijke spelers op de arbeidsmarkt.
Enkele arbeidsmarkttrends
Misschien kan ik wat meer te weten komen door te kijken naar een aantal relevante trends?
- Werk wordt flexibeler en dynamischer. Ook ‘werk op afroep’ (on demand) lijkt toe te nemen. Een arbeidsmarkt waar mensen klussen op afroep doen wordt in de Engelstalige wereld ook wel omschreven als een gig economy. Door de Groene Amsterdammer ook wel schnabbeleconomie genoemd. Maar wat willen de werknemers? Meer schnabbelen of werken van 9-5 en daarna op de bank hangen? (Lees ook: SCP, de toekomst tegemoet.)
- Banengroei en tekort aan werknemers. Het UWV verwacht een verdere banengroei naar 10,5 miljoen in 2019 waarbij er steeds zo’n 1 miljoen vacatures openstaan. Er is nu ook al een tekort aan uitzendkrachten wat drukkend kan werken op het aantal uitzenduren. De flexbranche zoekt dus nóg
- meer flexkrachten. Maar wat doen werknemers onder deze omstandigheden? Gaan die nog meer flexxen tegen een hoger loon of dwingen ze die vaste banen af? (Bronnen: ABN AMRO en UWV.)
- mismatch tussen vraag en aanbod: Het aanbod in ‘vaste’ banen matcht niet met waar mensen naar op zoek zijn. Wie doet nou z’n hele leven het werk waarvoor hij/zij opgeleid is? Blijkbaar hebben mensen veranderende behoeften en zoeken dus: flexibiliteit.
Dus wat wil men nou? FNV Young & United beweert dat 90% van de jongvolwassenen helemaal geen flex wil, maar zekerheid. Een bron staat er niet bij dus ik kan niet checken of dit klopt. Maar ik betwijfel het ten zeerste. Ik denk op basis van het bovenstaande dat heel, heel, heel veel mensen flexibel willen werken. Maar dat is nu vaak best eng of niet lonend genoeg. Men zoekt ook naar voldoende zekerheid.
En kijk nog maar eens naar deze cijfers:
- Van de miljoen zzp’ers wil volgens het ‘SCP’ maar 6% een vaste baan;
- Pakweg driekwart (74%) van de mensen staat blijkbaar open voor een andere baan (Indeed). Zo’n 65% van de werkenden kijkt blijkbaar zelfs binnen 3 maanden na het starten van een nieuwe baan al weer naar opties. Hoezo willen ze een ‘vaste’ baan ? * Mensen wisselen daadwerkelijk steeds vaker van baan of zelfs beroep (CBS); Zeker jongeren (68% in 2017) zijn graag flexwerkers (‘bijbaantjes’);
- Wie werkt er tegenwoordig nog zijn/haar hele leven nog voor 1 baas in een ‘vaste baan’ ? Joh, 68% haalt de 10 jaar niet eens (CBS). En dan zijn velen met een vaste baan ouder en werken bij de overheid;
- Arbeidsmigranten gaat het om het geld, het avontuur en om zichzelf te ontwikkelen. Niet direct om een ‘vaste’ baan. Slechts een derde blijft in Nederland, de rest gaat vaak terug; * Vooral kleinere bedrijven willen flexibele contracten (SCP). Als voornaamste redenen worden opgegeven dat ze zo pieken beter kunnen opvangen, is er minder administratie, is het ontslag van personeel is eenvoudiger en tijdelijke contracten zijn vaker te verlengen.
Mijn conclusie: zowel werkgevers als (jonge) werknemers willen flexibel werken. En als we ze nou voldoende ‘zekerheid’ geven dan is dat toch ideaal voor iedereen?
Luister naar je publiek en biedt een oplossing die aan hun behoeften voldoet. Het uitgangspunt moet dus niet ‘meer vaste banen’ zijn maar ‘meer flexbanen met voldoende zekerheid’.
Suggesties
Juist méér flexwerk dus, maar wel met een beter vangnet (=zekerheid) voor flexkrachten. Bijvoorbeeld door:
- minimumlonen voor alle soorten werk;
- extra pensioen kunnen opbouwen op basis van de uren die je werkt. Verzorgt vanuit de overheid, niet (meer) de werkgevers. Zeker ook voor zzp’ers en arbeidsmigranten;
- goede en goedkopere medische zorg. Ook verzorgt vanuit de overheid, niet de markt;
- betalen per uur of per stuk, net als in Canada en VS. Dan kan je ook extra verdienen als je meer uren draait of effectiever werkt en betalen werkgevers voor productiviteit en niet voor slecht functionerende werknemers;
- bij ziekte of te weinig uren werken betaalt de overheid, niet (meer) de werkgever;
- geen ‘vaste’ contracten, maar contracten van 1, 3, 5 en 10 jaar;
- digitaliseer, digitaliseer, digitaliseer. Onder andere de match tussen werkgevers en werknemers. Als je ergens niet past of niet functioneert, moet je in no time ergens anders aan de slag kunnen.
Of… je doet wat het huidige kabinet wil doen met de Wet arbeidsmarkt in balans (Wab). Want dat gaat net als de vorige wet (Wet Werk en Zekerheid, red) he-le-maal niet werken. Het wordt voor het MKB totaal niet aantrekkelijker om ‘vaste contracten’ te bieden (veel en veel te duur). En zo komen er dus vanzelf weer meer flexwerkers.
Dit is een blog van Don van Hal (Digivotion)
