Veel bedrijven in de flexbranche moeten hun koers bijstellen en flink in de kosten snijden. Hoe reorganiseer je in tijden van corona op een slimme manier?
“Het stomste wat je nu kunt doen als organisatie, is in het wilde weg gaan hakken in kosten. Moet je reorganiseren, doe dat dan op het toekomstige organisatieprofiel. Dus bedenk eerst wat je kan doen om klaar te zijn voor 2021 en de jaren erna.” Dat is de overtuiging van Hans van der Spek, senior managing consultant en manager van het Kenniscentrum HCM bij adviesbureau Berenschot.
Veel flexbedrijven hebben de afgelopen maanden alle zeilen moeten bijzetten. Veel bedrijven in de branche moeten hun koers moeten bijstellen en flink in de kosten snijden. De vraag is hoe je dat op een slimme manier doet.
Valkuil: mensen niet informeren
Van der Spek heeft veel ervaring als adviseur op het gebied van HR. “Je moet voorkomen dat je afscheid neemt van een medewerker met weinig toegevoegde waarde nu, maar die wel goed inzetbaar is voor een toekomstige werkwijze”, vervolgt hij. “Probeer dus de strategische personeelsplanning en de reorganisatie zoveel mogelijk te combineren. Zo ben je goed voorbereid op de toekomst.” Het is erg belangrijk dat je je medewerkers daarin meeneemt. “Mensen zijn namelijk niet gek, die zien ook dingen. Die gaan zich dan afvragen: wat betekent dat voor mij?” Een grote valkuil van ondernemers en directies is om dan te denken: ik val de mensen er maar niet mee lastig, vervolgt hij. “Nee! Neem ze mee, laat ze meedenken. Misschien komen ze wel met briljante ideeën.” En moet je afscheid nemen van mensen, probeer dit dan op een goede manier te doen. Want zodra het weer goed gaat met het bedrijf, heb je die mensen misschien weer hard nodig. Van der Spek komt met het voorbeeld van Scania, dat in 2008 afscheid nam van veel mensen. “Maar ze hebben alles gedaan om zoveel mogelijk mensen elders onder te brengen. Ook hebben ze contact gehouden. En toen de productie weer toenam, konden ze veel van die mensen weer terugnemen.”
“Mensen zijn namelijk niet gek, die zien ook dingen. Die gaan zich dan afvragen: wat betekent dat voor mij?”
Hans van der Spek (Berenschot)
Niet op opleidingen beknibbelen
Zo’n aanpak vergt wel aandacht en een lange termijnvisie. En natuurlijk moet het allemaal financieel uit kunnen. Waar je in moet snijden als flexbedrijf, is moeilijk te zeggen, vindt Van der Spek. “Dat is voor ieder bedrijf weer anders.” Wat zeker niet slim is, is om op opleidingen te beknibbelen. “Die banen immers de weg vrij naar de toekomst. Toch zie je het in de praktijk wel vaak gebeuren. Dan denk ik: waar heb je het, in verhouding tot de kosten, over.”
Ook een algemene vacaturestop is een beproefd middel in tijden van crisis. “Dan is de vraag: hoe algemeen doe je dat? Het is prima om een extra stap in te lassen voordat je mensen aanneemt. Maar je ziet ook regelmatig dat er niemand mee mag worden aangenomen. Dan komt er geen vers bloed meer in de organisatie en loop je het risico dat je noodzakelijke vernieuwingen blokkeert.” Bij elke maatregel moet je nadenken: wat is de balans? Wat veroorzaak je aan gedoe en wat win je ermee?”
Han Mesters (ABN Amro)
Randstad vs. Manpower en Adecco
De flexbranche is eigenlijk al jaren op drift: de top vier binnen de branche verliest bijvoorbeeld al jaren aan marktaandeel. Han Mesters, sectorbankier zakelijke dienstverlening bij ABN AMRO, vindt het daarom knap dat Randstad zich desondanks heeft ontwikkeld tot de grootste wereldspeler binnen de flexmarkt. “Dat komt mede omdat Randstad de juiste balans heeft gevonden tussen centrale en decentrale aansturing; in tijden van crisis liggen de draaiboeken klaar om snel in te krimpen. Dat maakt ook dat ze beter in staat zijn om te reageren op lokale of regionale omstandigheden. Bij Manpower en Adecco zie je dat die aansturing te centraal is, waardoor die organisaties niet flexibel genoeg zijn.” Je ziet het ook terug in de cijfers: met name Adecco heeft dit jaar duidelijk meer omzet verloren dan Randstad.
“Randstad heeft de juiste balans gevonden tussen centrale en decentrale aansturing; in tijden van crisis liggen de draaiboeken klaar om snel in te krimpen.”
Han Mesters (ABN AMRO)
Kleinere flexbedrijven gericht op MKB
Wel maakt het uit hoe de grote flexbedrijven hun businessmodel hebben georganiseerd, legt Mesters uit. “Bij Randstad werkt 70% van de uitzendkrachten via een inhouse vestiging. Dan gaat indikken en vervolgens weer opschalen relatief makkelijk. Verder zit het kantoor op de locatie van de inlener. Daaraan hebben ze dus geen kosten.” Kleinere en middelgrote flexbedrijven zetten meer in op service en zijn vaker regionaal actief. “Die richten zich op het mkb, dat een flexvraag heeft die minder volumegestuurd is,” zegt Mesters. Toch zijn ook daar de klappen groot. Hij raadt de sector aan om vol in te zetten op bij- en omscholing. “Daarmee bind je niet alleen mensen aan je, maar organiseer je ook een multi-inzetbare pool voor als de arbeidsmarkt weer krapper wordt. Daarnaast zorgt corona voor een versnelling van de concurrentie van platformen. Dan is het dus des te belangrijker dat je als uitzender iets extra’s doet.”
“Wij hebben alles voorbij zien komen: van enorme omzetdalingen tot de nullijn en zelfs groei.” (NBBU-directeur Marco Bastian)
Marco Bastian, directeur NBBU
NOW
Hoe doet de flexbranche het als geheel in tijden van corona? Het is lastig een algemeen beeld te schetsen, vindt NBBU-directeur Marco Bastian. “Wij hebben alles voorbij zien komen: van enorme omzetdalingen tot de nullijn en zelfs groei. Wij zagen onder onze leden in maart en april een daling van gemiddeld 40%.”
Uiteraard hebben flex in de horeca en evenementen het behoorlijk voor de kiezen gehad. En dan zeurt in de bouw, en dus bij toeleveranciers van de bouw, nog de pfas- en stikstofkwestie. Maar door de hele branche moeten bedrijven kritisch naar hun businessmodel kijken, zegt Bastian. “Sommigen moeten op zoek gaan naar een breder palet aan diensten. Weer anderen zoeken het juist in het verder uitdiepen van een specialisme en passen daarop hun organisatie aan. En veel bedrijven moesten met pijn in het hart afscheid nemen van mensen in de eigen staf. Toch horen we ook van veel bedrijven dat er weer licht is aan het einde van de tunnel.” Zolang er maar geen tweede golf komt zoals in voorjaar, want dan komen veel bedrijven alsnog in de problemen. “Dat is waar iedereen nu bang voor is.”
Meer dan 50% van de leden van de NBBU heeft gebruik gemaakt van de eerste NOW-regeling. Van de tweede regeling heeft slechts zo’n 30% gebruik gemaakt. “Veel bedrijven hebben het toch even aangekeken: heb ik het wel echt nodig? Ook moeten bedrijven nog behoorlijk bijleggen, omdat de subsidie lang niet alle loonkosten dekt.”
Waar mogelijk hebben bureaus uitzendkrachten overgeplaatst naar sectoren waar wel werk was. “Neem beveiligers op Schiphol. Die konden soms terecht bij supermarkten, om de bezoekersstromen daar in goede banen te leiden en erop toe te zien dat de regels rond corona worden nageleefd. Of mensen gaan medicijnen rijden voor apothekers. Maar dat lukt natuurlijk lang niet altijd.”
De groei zat hem de afgelopen maanden natuurlijk in de IT, maar ook in de tuinbouw, zegt Bastian. “Er zijn meer pakketjes bezorgd dan ooit, dus er zijn veel orderpickers en bezorgers nodig. Het is heel divers. Ook de techniek, die harde klappen heeft gekregen, trekt zachtjes weer aan. Het positieve voor de branche is: hoe groter de crisis, hoe langer bedrijven gaan werken met uitzendkrachten.
“De enige rem hierop is de Wab. Die heeft uitzenden echt duurder gemaakt. Maar zoals altijd is de uitzendbranche veerkrachtig en na elke crisis zijn we extra hard nodig.”
Dit artikel, geschreven door Fons van Lier, is een beknopte versie van het artikel in de oktober-editie van Flexmarkt die vorige week is verschenen.
De redactie van Flexmarkt zorgt er gezamenlijk voor dat jij op de hoogte blijft van inspirerende en vooral betrouwbare vakinformatie over gerelateerde onderwerpen op gebied van flexwerkers, ondernemen, payroll en de uitzendbranche.
