Zowel voor ZZP’ers als voor flexibele dienstverbanden wordt door de Commissie Borstlap het kind met het badwater weggegooid. Dat stelt Patrick Hustinx (All About Flex) in zijn recente column. “Alle flexibele arbeidsrelaties worden op voorhand al als één kwade groep weggezet.”
De ambitie van de Commissie Borstlap was hoog. De arbeidsmarkt ontspoort en de commissie werd gevraagd om met een fundamenteel advies te komen. Een nieuw ontwerp op een schone tekentafel. ‘Geen pleisters plakken’, maar een totale nieuwe ordening van de markt. Ik keek er naar uit. Maar ik vrees dat de commissie in haar poging om ‘hoog over’ te vliegen toch wat details uit de praktijk heeft gemist. Zowel voor ZZP’ers als voor flexibele dienstverbanden wordt door de commissie het kind met het badwater weggegooid.
Over ZZP: ‘ronduit teleurstellend’
Velen waren vooral benieuwd naar het antwoord van Borstlap op hét vraagstuk na de invoering van de WAB: hoe zorgen we dat de WAB niet leidt tot verdergaande uitstroom van werknemers naar een ongewenst ZZP-bestaan of naar personeel die in het buitenland verloond wordt. En hoe onderscheiden we de echte (gewenste) ZZP’er van diegene die liever in loondienst was geweest?
Op dat front is het rapport ronduit teleurstellend. De commissie maakt zich er hier makkelijk vanaf, met een enkele regel dat iedereen voortaan werknemer is tenzij achteraf(!) aantoonbaar is dat er toch echt sprake was van ondernemerschap waarbij vooral kapitaal een rol speelt en niet arbeid. Dat is ronduit teleurstellend. Er is grote behoefte aan een onderscheid tussen ondernemers en noodgedwongen ZZP’ers, maar de commissie heeft enkel een oplossing met de botte bijl voorhanden: dan moet iedereen ten principale maar werknemer zijn. De ZZP’er met een prima inkomen en een zelfverzekerd vangnet heeft pech: we moeten allemaal weer werknemer worden.
Lees ook: Borstlap wil uitzenden aan banden leggen en zzp’ers weren
De botte bijl in flex
Deze methode ‘we-scheren-alles-over-één-kam-en-hakken-er-met-de-botte-bijl-op-in’ komt helaas meer voor in dit rapport. En dat begint al met de definitie van externe flex. Men maakt er een containerbegrip van waarbij werkelijk álles wat geen contract voor onbepaalde tijd is wordt beschouwd als externe flex. De veelverdienende ZZP’er, de student met een bijbaantje, de specialist die bij voorkeur werkt bij een detacheerder en zelfs de medewerker met een contract voor onbepaalde tijd die gepayrold wordt. Het wordt allemaal op één hoop gegooid. Of het nu door de werkende zelf gewenst is of niet, doet er niet toe. En dat verraadt eigenlijk al waar de schoen wringt: de commissie heeft zich niet los kunnen wrikken van een oude vastgeroeste gedachte: het vaste contract voor onbepaalde tijd bij dezelfde werkgever is het enige ideaal. En de rest is inferieur.
Lees ook: Wat heeft Borstlap tegen uitzenden?
En daar gaat het dus mis. Als alle flexibele arbeidsrelaties op voorhand al als één kwade groep wordt weggezet, kan er maar één maatregel zijn. Het vaste contract voor onbepaalde tijd moet de norm zijn. Omdat dat natuurlijk al lang niet meer kan in de moderne wereld, komt men met een geforceerde oplossing. Het vaste contract wordt opnieuw gedefinieerd. Waarbij ‘vast’ voor een groot gedeelte alsnog flexibel wordt gemaakt. De werkgever kan als het aan de commissie ligt straks eenzijdig loon, werkplek of werkomvang aanpassen, maar daarbij blijven we het wel gewoon een ‘vast contract’ noemen. Opgelost! Iedereen aan het vaste contract, zeggen ze dan. Mij ontgaat de logica. Waarom 7 miljoen mensen met een vast contract onzeker maken? En de helft van de flexibele werkers die dat zélf willen hun vrijheid ontnemen om de resterende groep een fake-vast contract te kunnen bieden? Dat lijkt mij hakken met een botte bijl.
De Commissie Borstlap heeft zich niet los kunnen wrikken van een oude vastgeroeste gedachte: het vaste contract voor onbepaalde tijd bij dezelfde werkgever is het enige ideaal.
Misstanden
Ja, er moet een oplossing komen voor de vele mensen die vastlopen in een net van ongewenste flexibiliteit. En uitzenders én inleners moeten zich schamen als ze via oneigenlijke constructies iemand jarenlang in onzekerheid houden terwijl die juist vastigheid wenst. Daar moet zeker wat aan gebeuren. Een van de geadviseerde maatregelen, dat mensen recht krijgen op een flextoeslag als ze naast hun werk ook flexibiliteit bieden, kan ik alleen maar toejuichen.
Maar het is géén oplossing om alle vormen van flex over één kam te scheren en tot een taboe te verklaren. Het zou een belangrijke eerste stap zijn om niet alle flex als ongewenst te bestempelen, maar een onderscheid in maatregelen te maken tussen (door de werkende) gewenste flex en ongewenste flex. Had de commissie Borstlap dat nou maar gedaan. Dan waren we een stuk verder geweest.
Dit is een column van Patrick Hustinx (All About Flex).
Patrick Hustinx staat niet alleen in zijn kritiek op de aanbevelingen van de Commissie Borstlap. Lees ook:
