Het Nederlandse concurrentievermogen is in 2010 aanzienlijk verbeterd. Ons land stijgt van de tiende naar de achtste plaats op de mondiale concurrentie-index van het World Economic Forum.
Voor een deel komt dat door onze goed functionerende arbeidsmarkt, zegt professor Henk Volberda van de Rotterdam School of Management van de Erasmus Universiteit.
Volgens het onderzoek excelleert Nederland op een aantal basiscriteria (kwaliteit van instituties, gezondheidszorg, infrastructuur en toegankelijkheid onderwijs) en efficiency factoren (goederenmarkt en arbeidsmarkt). Bovendien scoren we goed als het gaat om technologie en kennisontwikkeling.
Wat betreft de resultaten voor de arbeidsmarkt was professor Henk Volberda wel enigszins verrast: ‘Je ziet dat we een behoorlijk inflexibele arbeidsmarkt hebben waarbij het duur is om mensen aan te nemen en te ontslaan en ook de lonen behoorlijk rigide zijn. En toch functioneert onze arbeidsmarkt als een van de beste ter wereld. Hoe kan dat? Mijn verklaring is dat bijvoorbeeld Amerikaanse werkgevers een minder goed functionerende werknemer ontslaan om vervolgens een beter iemand aan te nemen. Terwijl het voor Nederlandse werkgevers financieel interessanter is om zo iemand op te leiden dan te ontslaan. Voor de arbeidsmarkt als geheel is dat ontzettend positief. Zweden heeft een nog rigider arbeidsmarkt dan Nederland, en je ziet dat zij het qua innovativiteit nog beter doen. Mensen die te pas en te onpas pleiten voor een flexibele arbeidsmarkt, praten dan ook klinkklare onzin!’
Andere resultaten
De samenwerking tussen de sociale partners is een ander sterk punt van onze arbeidsmarkt. Volberda: ‘Het poldermodel wordt veel verfoeid de laatste tijd, maar het werpt zeker vruchten af: er wordt in ons land bijvoorbeeld extreem weinig gestaakt. Daarnaast hebben we een erg hoge productiviteit. In de VS werkt men weliswaar meer uren, maar àls we hier in Nederland werken zijn we wel erg productief. Op het gebied van professioneel management staan we op de zesde plek ter wereld. En als het gaat om het delegeren van bevoegdheden, staan we zelfs op de vierde plek ter wereld. P&O’ers die klagen over Nederlandse bedrijven raad ik dan ook aan eens te gaan kijken in Frankrijk, Duitsland of ergens anders. Ik ben er zeker van dat ze dan weer wat meer van hun eigen bedrijf gaan houden.’
Belangrijk voor HR
Helaas weet Nederland de goede basiscriteria (waaronder de arbeidsmarkt) niet om te zetten in de innovatie van nieuwe producten en diensten. Op een aantal belangrijke innovatie-indicatoren blijft Nederland niet goed presteren. De teruglopende investeringen in Research & Development, de terughoudendheid van banken bij kredietverstrekking, de Chinese muren tussen kennisinstellingen en bedrijven en het gebrek aan gekwalificeerde kenniswerkers speelt de Nederlandse bedrijven parten.
Om de innovatiekloof in Nederland op te lossen zal sociale innovatie bovenaan op onze nationale innovatie agenda moeten komen: flexibel organiseren, horizontaal managen en slimmer werken waardoor technologische innovaties beter renderen in Nederlandse ondernemingen. Volberda: ‘Bij sociale innovatie gaat het erom dat je de arbeid slimmer managet en organiseert. Toen een bedrijf als DSM Anti-Infectives Delft ging werken met zelfregulerende teams, schoot hun productiviteit met 16 procent omhoog. Juist sociale innovatie is iets wat HR kan doen, maar helaas is HR nauwelijks betrokken bij innovaties. En dat is jammer, want daardoor loopt men veel kansen mis. Uit onderzoek blijkt dat een kwart van innovatiesucces bepaald wordt door technologische innovatie, terwijl drie kwart van het innovatiesucces bepaald wordt door sociale innovatie: het anders inrichten en managen van arbeid.’
Arbeidsmigratie
Een ander opvallend punt is dat Denemarken uit de Top 5 van innoverende landen is gekukeld en is weggezakt naar de 9e plaats. Denemarken is door haar restrictieve immigratiebeleid niet in staat om kenniswerkers en talenten aan te trekken wat een negatieve uitwerking heeft op het Deense innovatievermogen. Volberda: ‘Een restrictief immigratiebeleid leidt tot een daling van het concurrentievermogen. Dat is ook in Nederland een reële optie wanneer met een nieuw kabinet binnenkort mogelijk de grenzen voor kenniswerkers dichtgaan. Ons land is van oudsher een open economie, waardoor we interessant zijn voor veel multinationals. Het sluiten van de grenzen heeft potentieel grote economische gevolgen.’
Ranking van landen
In de ranking van andere landen (dan Nederland) komen verder enkele belangrijke veranderingen naar voren. Vooral het concurrentievermogen van de VS is aangetast door haar macro-economische instabiliteit, zwakke publieke instituties en afnemend vertrouwen in financiële markten. De VS is dit jaar opnieuw verder gezakt van de 2e naar de 4e plaats.
Zwitserland voert opnieuw de ranking aan; superieure kennisinstellingen en de voortdurende gerichtheid op innovatie door samenwerking van bedrijfsleven en universiteiten, tezamen met een excellente infrastructuur, staan garant voor een nummer 1 positie. De Scandinavische landen blijven domineren in de Top 10 door hun hoge investeringen in onderwijs en R&D. Met name Zweden neemt een verassende tweede plaats in.
Singapore blijft ook in 2010 de 3e positie behouden; dit land heeft de beste publieke instellingen en een top infrastructuur. Grootmachten als Duitsland en Japan zijn beiden twee plaatsen gestegen naar respectievelijk de 5e en 6e positie. Beide landen scoren hoog op investeringen in R&D en technologische geavanceerdheid. Griekenland en Spanje, de twee landen die enkele maanden geleden nog ‘gered’ werden, hebben een flinke duikeling gemaakt in de ranglijst.
Onderzoek
Het World Economic Forum (WEF) publiceert jaarlijks de concurrentiepositie van landen. Het Erasmus Strategic Renewal Center onder leiding van de professoren Volberda en Van den Bosch is partnerinstituut van het WEF en verzamelde de gegevens voor Nederland.
Basti Baroncini, redacteur Flexmarkt.
