De modelovereenkomsten die na de VAR duidelijkheid moesten geven of iemand wel of niet loondienst is, werken niet. Dat zegt de Belastingdienst in het Handhavingsplan Arbeidsrelaties.
In het Handhavingsplan Arbeidsrelaties beschrijft de Belastingdienst hoe ze toewerkt naar 2025, als de huidige stop op handhaving van schijnzelfstandigheid eraf gaat.
De modelovereenkomsten, die er kwamen na de afschaffing van de VAR, hebben niet tot de gewenste duidelijkheid geleid, schrijft de Belastingdienst. De bedoeling was dat zo’n 40 tot 60 goedgekeurde(branche) modelovereenkomsten voldoende zouden zijn. In werkelijkheid werden er niet tientallen, maar ruim achtduizend modelovereenkomsten aan de Belastingdienst voorgelegd, waarvan slechts een kwart werd goedgkeurd.
Bovendien, zo schrijft de Belastingdienst, is de waarde van die ‘zekerheid vooraf’ in de praktijk zeer beperkt gebleken. Dit omdat de feiten en omstandigheden tijdens het werk de arbeidsrelatie bepalen – en niet de vooraf verwachte en beschreven uitgangspunten. Als gevolg hiervan moet de Belastingdienst discussies vaak twee keer voeren: vooraf en achteraf wanneer de Belastingdienst de feitelijke situatie kent.
Handhaving
De handhaving wordt de komende drie jaar opgevoerd. Zo worden in 2023 extra medewerkers aangenomen die arbeidsrelaties gaan beoordelen. Er komen maandelijks factsheets waarin de Belastingdienst de resultaten van bedrijfsbezoeken en boekenonderzoeken deelt en duidt, zodat opdrachtgevers en opdrachtnemers meer duidelijkheid krijgen over de richting die de Belastingdienst opdenkt.
Samenwerking met marktpartijen is een belangrijke pijler in het creëren van een enisgzins werkbare situatie, schrijft de Belastingdienst. Vooral zekerheid vooraf krijgen is voor partijen belangrijk. Samen met marktpartijen (waaronder koepelorganisaties, betrokken departementen, fiscaal dienstverleners en/of andere belanghebbenden) wordt verkend hoe hier anders invulling en opvolging aan gegeven kan worden.
Criteria zzp
Het handhavingsplan komt op het moment dat de aanpassingen in de wet- en regelgeving nog niet klaar zijn. Het kabinet heeft in een voortgangsbrief in juni 2023 wel de contouren geschetst van de criteria voor zzp. De minister noemt in de kamerbrief drie hoofdcriteria:
- Feitelijk gezag en toezicht (klassieke elementen zoals leiding, toezicht, aanwijzingen geven etc. zijn daarbij relevant)
- Inbedding in de organisatie.
- De contra-indicatie voor een arbeidsovereenkomst: is sprake van een werkende die daadwerkelijk zelfstandig ondernemerschap vertoont in de betreffende arbeidsrelatie.
Het demissionair kabinet wilde deze criteria en wat ‘inbedding’ precies inhoudt, nog verder uitwerken, maar dat wordt met de val van het kabinet mogelijk op de lange baan geschoven. Een extra manier om schijnzelfstandigheid tegen te gaan, is invoering van een minimumuurtarief (tussen de €30 en €35). Maar ook dat voorstel is onzeker geworden.
