De SNCU, de ‘cao-politie’ van de uitzendbranche, bestaat 20 jaar. Reden om met Jaap Buis te kijken hoe de uitzendsector erbij ligt. Zal het nieuwe toelatingsstelsel de rotte appels weren? ‘Ik geloof meer in controles dan regels vooraf.’
Of het 20-jarig jubileum van cao-politie SNCU een feestje waard is? Er zullen uitzendbureaus tussen zitten die daar zo hun bedenkingen bij hebben. De strenge en arbeidsintensieve controles van SNCU (voluit: Stichting Naleving Cao voor Uitzendkrachten) worden gevreesd in de uitzendbranche. Directeur Jaap Buis nuanceert dat. “We gaan hoofdzakelijk af op meldingen van uitzendkrachten.” Ofwel: er zijn bureaus die het zo goed voor elkaar hebben dat de cao-politie nog nooit bij hen op de stoep heeft gestaan.
Het aantal meldingen is de afgelopen drie jaar met 11% gestegen, wat zegt dat?
“Daar kun je in ieder geval niet uit opmaken dat bureaus vaker in de fout gaan. Onze melders zijn voor het grootste deel arbeidsmigranten en die weten ons steeds beter te vinden. Onze website is nu beschikbaar in vijf talen. Naast Nederlands is dat ook in het Pools, Roemeens, Engels en Spaans. En onze website is als kanaal steeds belangrijker aan het worden.”
In hoeverre is het gelukt om malafiditeit uit de sector te weren?
“Vanuit zelfregulering is er best een hoop gedaan. Wij doen ons deel, de ABU/NBBU, SNA en Arbeidsinspectie het hunne. Toezicht houden heeft zin. We vinden minder fouten en afwijkingen dan tien jaar geleden en de fouten zijn ook minder ernstig. In het begin zagen we bijvoorbeeld vaak dat er geen ATV werd betaald of alleen wettelijk minimumloon. Dat soort fouten zien we nauwelijks meer. Maar let wel: criminaliteit en non-compliancy zijn twee verschillende dingen. De echte boeven kunnen wij niet zelf aanpakken. We kunnen niet binnendringen bij bedrijven, dat monopolie ligt bij de overheid, politie en arbeidsinspectie. Samen moeten we het net sluiten.”
Bovendien kunnen malafide bedrijven controles en boetes bovendien ontlopen door hun BV te laten ‘ploffen’. De SNCU houdt de bestuurders achter deze turbo-liquidaties nauwlettend in de gaten, maar een nieuw bedrijf opstarten is zo gedaan, weet Buis. Bovendien hebben de echte criminelen vaak meerdere BV’s. Zij verhuizen gewoon naar een andere BV en verkopen hun lege BV aan een katvanger.
Als het wetsvoorstel Wet Toelating terbeschikkingstelling van arbeidskrachten (WTTA) er komt, wordt vanaf 2026 een toelatingsstelsel opgetuigd. Om toegelaten te worden, moeten uitzendbureaus voldoen aan een set van eisen een verklaring omtrent gedag hebben en een borgsom van 100 duizend euro storten.
Lees ook: Nieuw toelatingsstelsel: wat staat de flexbranche te wachten?
Gaat jullie werk veranderen met de komst van de WTTA? Zijn jullie controles dan niet overbodig?
“We geven voorlichting over de cao en we bouwen kennis op van de uitzendsector. Dat verandert niet. We blijven ook kijken of het met de naleving van de cao goed is gaan. Vergelijk het met een rijbewijs. Als iemand een rijbewijs heeft, gooi je ook niet de politie weg. Je blijft controleren op alcohol of te hard rijden. Het is een interessante vraag of je met een dubbel zo moeilijk rijbewijs de helft van de politie nodig hebt. Dat zou kunnen, dat weten we niet.”
Verwacht je dat de WTTA helpt om de rotte appels te weren?
“Ja en nee. Het goede van een toelatingsstelsel is dat een nieuw uitzendbedrijf aan strikte eisen moet voldoen. De markt zal overzichtelijker worden. Aan de andere kant is mijn vrees dat het kwaadwillende deel van de markt harder wegduikt. Ze noemen hun bedrijf anders en zeggen dat ze iets anders doen dan uitzenden: contracting, schoonmaak of agrarisch werk bijvoorbeeld.”
“Ik geloof meer in controleren dan extra regels vooraf stellen”, vervolgt hij. “De kern van het probleem is dat er te weinig toezicht is. Wie zich niet aan de regels houdt, komt daar op dit moment gemakkelijk mee weg. De pakkans moet zo groot zijn dat bureaus echt het gevoel krijgen dat ze de pineut zijn. De controles van de sector en de overheid moeten dat gevoel samen zien te creëren. Dáárvan hangt het af of de WTTA gaat werken.”
Bij de WTTA ligt de focus op uitzendbureaus. Maar inleners zijn natuurlijk net zo goed onderdeel van het probleem, benadrukt Buis. “Die willen geen personeel hebben. Die kopen alle verantwoordelijkheden af en gaan voor de laagste prijs inkopen bij een uitzendbureau. De uitzendmarkt zit met de kwestie in z’n maag. Als zij het niet doen, doet een ander het wel. Of er worden buitenlandse constructies opgezet. Met extra controles door de overheid en de sector moeten we een gelijk speelveld creëren.”
En dan is er de kwestie: wat verstaan we onder TBA?
Ook uitvoeringstechnisch ligt er nog een flinke uitdaging, stelt Buis. “Wij controleren de regels van cao. Maar bij de WTTA gaat het om terbeschikkingstelling van arbeid (TBA). Dat is een juridische term. Niet alle juristen zijn het erover eens wat die precies inhoudt. Kijk je strikt naar de wet, dan moeten straks ook consultancybureaus en installatiebedrijven toegelaten worden. Ook als een bedrijf incidenteel aan TBA doet. Want of je het leuk vindt of niet, een projectmedewerker die wordt uitgeleend of doorgeleend, is feitelijk een uitzendkracht.”
Het wordt nog een hele tour om dat in beeld te brengen, voorspelt hij. “We hebben al niet in kaart waar de uitzendsector begint en waar die ophoudt. Wat er in de rest van het bedrijfsleven gebeurt aan TBA weten we helemaal niet.”
Tot slot zijn daar nog de buitenlandse uitzendbureaus. De SNCU controleert ook buitenlandse bureaus of ze de cao toepassen in het werkland, Nederland. Dat doen ze nu op basis van meldingen van uitzendkrachten. Onder het nieuwe stelsel moeten al die bureaus ook toegelaten én gecontroleerd worden. “Dat is een groot risico”, vindt Buis. “Straks doen we ons stinkende best in Nederland met z’n allen en vertrekken de criminele bureaus naar het buitenland. Dan is Keulen best een eind weg.”
Jullie doen ook in opdracht van StiPP de controles op de pensioenafdracht, daar is commotie over.
Het pensioenverleden bij andere uitzendbureaus telde altijd al mee, dat is niet nieuw, legt Buis uit. Nieuw is dat er sinds 2023 wordt gecontroleerd. “Bij die controles komen we weinig fouten tegen. Maar wanneer er fouten aan het licht komen, heeft dat grote gevolgen. Zo gebeurt het wel eens dat een uitzendkracht zijn arbeidsverleden verzwijgt om onder de werknemersafdracht uit te komen. Door een verklaring arbeidsrelatie bij StiPP op te vragen, omzeil je als bureau dat probleem, maar niet alle bureaus wisten de weg. Bovendien is de verklaring soms niet gedetailleerd genoeg.”
Lees ook: Nieuw controlebeleid van de StiPP
Begrijp je de commotie?
“Het is niet aan ons om daar veel van te vinden. Wij voeren de onderzoeken uit en doen de vaststelling. Of je vervolgens handhaaft en boetes en naheffingen oplegt, dat is aan StiPP. Maar ik begrijp de commotie wel. Het voelt onrechtvaardig als een uitzendbureau er alles aan doet om het goed te doen en dan toch een bekeuring krijgt. Behalve de naheffing is er ook het extra werk. Want als er op tweeduizend verloningen tien niet goed zijn, moet je al die tweeduizend weer controleren. Daar ben je als bureau dan heel druk mee.”
Hoeveel procent, schat je in, is crimineel of echt kwaadwillend in de branche?
“Ik wou dat ik het wist. Niemand weet dat. Het zou best kunnen dat het maar om een klein deel gaat. Dat sterkt mijn mening dat niet zozeer extra regels, maar toezicht samen met de gepercipieerde pakkans de sleutel is voor compliancy in de sector.”
20 jaar SNCU: symposium ‘De waarde van toezicht’
De waarde van het toezicht is het thema van het 20-jarig bestaan, dat op 4 juli 2024 wordt gevierd met een symposium in Nieuwegein in Fort de Batterijen. Minister Van Gennip (SZW) heeft toegezegd op de dag te spreken. Ga voor meer informatie naar de website van de SNCU.
