Is het huidige extreem hoge verzuim iets waar we mee moeten leren leven? De hoge uitval onder werknemers maakt de personeelskrapte nog nijpender – en werkgevers en hun HR-managers radelozer. Een rekenexperiment door Acture laat een interessante uitkomst zien: meer aandacht voor verzuimbegeleiding levert al vrij snel duizenden extra beschikbare werkenden in zorg, onderwijs en horeca op. En waarschijnlijk veel meer, zo toont deze analyse aan.
Veel werkgevers kennen Acture als een eigenzinnige, innovatieve organisatie in Nijmegen die in de afgelopen vijftien jaar bij 6.200 bedrijven succes heeft geoogst met een eigen aanpak. Een werkwijze die (kort door de bocht) neerkomt op extra aandacht voor verzuimbeheersing en betere begeleiding van zieke medewerkers. Een aanpak die leidt tot lager en korter verzuim. Bij een recente reken-excercitie ging het bedrijf nog een stap verder.
Gigantische schaarste
Wat als deze aanpak bredere toepassing zou vinden in Nederland, wat zou dat dan doen voor de gigantische schaarste op de arbeidsmarkt? “De eerste rekensommen – zeg maar op een bierviltje – leverden op het oog bizarre cijfers op”, zegt Maudie Derks (foto), CEO van Acture. “Concreet: 50.000 extra handen aan het bed in de zorg, 13.000 extra mensen voor de klas en 8.400 obers en afwassers meer dan nu paraat in de horeca. Haalbaar in deze extreme aantallen of niet: het idee is de moeite waard.”
Tekorten aan personeel
Eerst een korte schets van de situatie. De arbeidsmarktkrapte is historisch groot en werkgevers voelen dat elke dag. In een onderzoek van CBS gaven veel ondernemers (38%) vorig jaar al aan dat ze het tekort aan arbeidskrachten als de belangrijkste belemmering zien voor hun productie en andere activiteiten. “In vrijwel elke sector bestaan tekorten aan personeel en in sommige beroepen – denk aan engineers – is de vraag tienmaal groter dan het aanbod. Werkgevers bieden tegen elkaar op met hogere salarissen en secundaire arbeidsvoorwaarden, maar in een lege vijver is het slecht vissen”, aldus Derks. “Ook leidt de bereidheid om hogere salarissen te betalen tot nieuwe kosten- en prijsstijgingen en verder oplopende inflatie. Terwijl de switchbereidheid onder werkenden groter dan ooit is.”
Kosten- en prijsstijgingen
Wat moet je als ondernemer als je geen mensen hebt om het werk te doen? “Veel kroegen en restaurants zijn beperkt open, op de gevel hangen bordjes met ‘personeel gezocht’. Retailers houden de deuren op koopavonden dicht, om dezelfde reden. Werkgevers in diverse sectoren sleutelen aan primaire en secundaire voorwaarden om aantrekkelijker te worden. Ze zijn bereid hogere salarissen te betalen, wat leidt tot nieuwe kosten- en prijsstijgingen en verder oplopende inflatie. Intussen is de switchbereidheid onder werkenden groter dan ooit. Velen realiseren zich hun marktwaarde en gaan een deur verder tegen een hoger salaris aan de slag – mede gedwongen door stijgende kosten van levensonderhoud.
Hoe moeten we de schaarste te lijf gaan? Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Karien van Gennip riep onlangs vrouwen op meer uren te gaan werken, maar het is de vraag of dat veel zoden aan de dijk zet.”
Wat werkt wel?
Wat werkt dan wel om bedrijven aan genoeg medewerkers te helpen om teams weer compleet te maken, roosters weer passend, zonder overwerken en extra werkdruk, en productieplannen weer haalbaar te maken? “Er wordt op dit moment een stevig debat gevoerd in Nederland om de huidige en toekomstige arbeidsmarktkrapte op te lossen. Het oplossen van arbeidsongeschiktheid en het verkorten van de verzuimduur krijgt daarbij weinig aandacht. Terwijl daar toch juist een deel van de oplossing ligt. Het terugdringen van het verzuim maakt per direct grote aantallen werknemers beschikbaar. Terug in het arbeidsproces nemen ze hun lege plaats aan het bureau, aan de lijn of achter het stuur in”, zegt Derks.
Maar hoe dan?
Wat houdt actieve verzuimbegeleiding in? “Concreet draait het om optimale begeleiding en activering van de zieke werknemer. Eigenlijk is het heel simpel: voeg een deskundige toe aan de begeleiders: de casemanager. Deze casemanager houdt regie over het verzuim. Hij of zij bewaakt de voortgang in het dossier, stelt interventies voor, brieft de bedrijfsarts met concrete vraagstelling, kortom: deze specialist voegt een extra dimensie toe in de relatie tussen leidinggevende en arbeidsongeschikte. Daarmee ontstaat een activerende aanpak, die gericht is op voortgang.”
Effectief?
Het is zeker effectief, vindt Derks. “In 2014 hebben UWV en Acture gezamenlijk een onderzoek laten uitvoeren om een vergelijking te kunnen maken tussen de uitkeringsduur publiek en privaat. Daarbij bleek dat de aanpak van actieve verzuimbegeleiding (door Acture uitgevoerd) leidde tot een uitkeringsduur die 44% korter is. Het onderzoek van 2014 is tussen 2017 en 2022 gestaafd met interne cijfers, met hetzelfde beeld als resultaat: er
was sprake van een ruim 48% kortere verzuimduur dan bij UWV.“
Extra capaciteit
Die 48%, dat is nogal wat, merkt Derks op. “Want wat als deze methodiek óók wordt toegepast buiten de Ziektewet, bij verzuim en arbeidsongeschiktheid gedurende de arbeidsrelatie, tijdens de loondoorbetalingsverplichting. Wat is het effect dat het lagere verzuim en arbeidsongeschiktheid kan hebben op de schaarse arbeidsmarkt? Hoeveel manjaren komen er extra beschikbaar wanneer actieve verzuimbegeleiding in Nederland gemeengoed zou worden? En vooral: hoeveel arbeidscapaciteit is er dan meer inzetbaar?”
50.000 handen aan het bed
De details van de rekensom zijn beschikbaar bij ons en worden gedeeld in een recent verschenen Orange Paper over dit onderwerp. De conclusie is helder. Zo voegt inzet van actievere verzuimbegeleiding een extra capaciteit van 50.000 paar handen aan het bed in de zorg, 13.000 extra mensen voor de klas en 8.400 meer medewerkers in de horeca.”
Projecteer je deze cijfers op de geconstateerde arbeidsmarktkrapte in Nederland, dan zie je volgens Derks dat deze aanpak gigantisch veel ruimte geeft op de werkvloer, waar teams completer zijn en waar geen ondernemer nog snel nee zal hoeven verkopen op uitdagingen en kansen.
Actief ondersteunen
Actieve verzuimbegeleiding lijkt daarmee veel effectiever dan het vaak gehoorde pleidooi om iedere parttime werkende vrouw een extra uur te laten werken, stelt Derks. “Ook heeft het voorgenomen beleid om miljarden te spenderen aan het inrichten van gratis kinderopvang vrijwel zeker niet het gewenste effect. Beter kan dit geld worden besteed aan het actief ondersteunen van werkgevers en werknemers rond verzuimbeperking. Dat geld
kan worden gestoken in zaken als werkplekaanpassingen, ondersteuning bij psychische klachten en het creëren van een betere work-life balans. Met deze ondersteuning bieden we directe oplossingen, grotere beschikbaarheid van capaciteit en directe inzetbaarheid. “
Essentieel onderdeel
Het pleidooi van Acture aan iedereen die belang heeft bij een goed functionerende arbeidsmarkt en het verdwijnen van de knellende krapte: neem verzuimbeperking serieus. “Neem de aanpak structureel mee in de cocktail van maatregelen, voorstellen en oplossingsrichtingen die worden besproken rondom arbeidsmarktkrapte en een leefbaar land. De potentiële beschikbare capaciteit is enorm en verzuimbegeleiding vormt een essentieel stuk van de puzzel.”
Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Acture.
