De Europese Commissie wil met een pakket wetsvoorstellen platformwerkers in de EU beter beschermen. Als het aan de EC ligt geldt voortaan een omgekeerde bewijslast bij de beoordeling van schijnzelfstandigheid. Als het platform bestrijdt dat iemand een werknemer is, moet het platform dat zelf bewijzen voor de rechter.
De lidstaten en het Europees Parlement moeten het eens worden over de richtlijn voordat deze wordt ingevoerd.
De commissie verwacht dat de nieuwe regels een einde zullen maken aan de schijnzelfstandigheid van 1,7 tot 4,1 miljoen chauffeurs, pizzakoeriers, schoonmakers en andere onlineplatformwerkers. Zij worden werknemer met bijbehorende rechten als een minimumloon, betaald ziekte- of zwangerschapsverlof, vakantie en pensioenopbouw.
Duidelijkheid zelfstandigenstatus
Meer dan 28 miljoen mensen in de EU werken nu voor een onlineplatform. Daar zijn er momenteel 500 van in de EU, van kleine start-ups tot grote internationale bedrijven als Uber en Deliveroo. Van 22,5 miljoen van deze werkers is de status als werknemer of zelfstandige duidelijk en correct, aldus de commissie. Ze denkt dat vanwege de richtlijn niet alleen meer platformwerkers een arbeidscontract zullen krijgen maar dat daarnaast voor twijfelgevallen meer duidelijkheid komt over hun zelfstandigenstatus. De commissie neemt wettelijke stappen omdat ze verwacht dat het aantal platformwerkers in 2025 al zal zijn gegroeid tot 43 miljoen.
5 criteria
In de voorgestelde richtlijn somt de commissie vijf criteria op die bepalen of een onlineplatform wettelijk werkgever is. Dat is zo als het aan minimaal twee van de volgende criteria voldoet:
- Het platform bepaalt de beloning van de werkende
- Het platform stelt eisen aan het uiterlijk van de werkende (hij moet bijvoorbeeld een uniform dragen)
- Het platform monitort de prestaties van de werkende via digitale middelen
- Het platform bepaalt de werktijden
- Het platform beperkt de mogelijkheden van de werkende om voor anderen te werken.
Als het platform bijvoorbeeld de pizzakoerier opdraagt werkkleding met het logo van het bedrijf te dragen, of bepaalt hoe lang hij werkt en de beloning vaststelt, dan is er sprake van een werkgever, meent het dagelijks EU-bestuur.
Menselijke maat algoritmes
In het voorstel krijgen zowel werknemers als zelfstandigen bij platforms het recht op inzicht in hoe taken worden toegewezen en de prijzen worden berekend, en hoe ze worden gemonitord. Dat gebeurt via algoritmes maar de commissie eist ook een menselijke maat. Platformwerkers moeten kunnen communiceren met hun opdrachtgever en ook collectief over arbeidsvoorwaarden kunnen onderhandelen.
Bewijslast ligt bij platform
Het platform of de platformwerker kan altijd naar de rechter stappen als er onvrede bestaat over de arbeidssituatie. Als het platform bestrijdt dat iemand een werknemer is, moet het platform dat zelf bewijzen, niet de platformwerker. Als de platformwerker zzp’er wil blijven terwijl het bedrijf als werkgever wordt beschouwd, moet het platform helpen om tot een oplossing te komen.
Rechtszaken
Er zijn in de EU al meer dan honderd uitspraken van rechtszaken over de status van platformwerkers gedaan. In de meeste gevallen, zoals in Nederland over Uber en Deliveroo, moesten de platformwerkers als werknemers worden aangemerkt.
Lees ook:
- Waarom Uberchauffeurs geen zelfstandigen, maar werknemers zijn
- Deliveroo-zaak zet streep door de schijnzelfstandigheid
Reactie werkgevers en politici
De voorstellen van de Europese Commissie om platformwerkers beter te beschermen tegen schijnzelfstandigheid weerspiegelen de werkelijkheid niet, zegt de Europese werkgeversorganisatie BusinessEurope. Veel platformwerkers, zoals taxichauffeurs, huishoudelijke hulpen of maaltijdbezorgers, willen zelf als zzp’er werken, stelt de Europese overkoepelende werkgeversorganisatie. De vakbonden en veel Europese politici reageren grotendeels juist positief op de voorgestelde richtlijn van de commissie, die ervan uitgaat dat veel platformwerkers in feite werknemers zijn die dus ook recht hebben op een minimumloon, betaald verlof en een pensioen.
Politici reageren juist positief op het voorstel van de EC. “Platformwerkers moeten in de regel gewoon werknemer zijn en niet steeds individueel hun rechten hoeven opeisen via een rechtszaak”, zegt Europarlementariër Agnes Jongerius (PvdA). “Door de bewijslast om te draaien kunnen echte zelfstandigen gewoon hun gang gaan, maar zijn alle andere platformwerkers beschermd.”
Volgens Jeroen Lenaers (CDA) wordt een “belangrijke stap gezet om uitbuiting van vaak jonge werkers” tegen te gaan. “Voor sluiproutes die alleen voor grote platforms gunstig uitpakken is straks geen ruimte meer.”
Bronnen: ANP/ZiPconomy
