‘Er zal altijd flex zijn, maar misschien niet meer zoveel als nu’

“De urgentie om de arbeidsmarkt te hervormen is groot”, zei Karien van Gennip, minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, tijdens het ABU-congres gisteren in de Fokker Terminal in Den Haag.  “En uitzenders spelen een cruciale rol op die arbeidsmarkt.” De minister roept de ABU en de uitzenders dan ook op daar snel samen werk van te maken.

“Wees gerust, u zult altijd nog een baan hebben. Er zal altijd flex zijn, maar misschien niet meer zoveel als nu’”, zo hield de minister de zaal vol uitzendondernemers voor. Maar de grap heeft een serieuze ondertoon. De minister herhaalde nog eens de uitgangspunten van haar plannen voor het strenger reguleren van de uitzendsector; het inperken van uitzendcontracten (maximaal drie jaar tijdelijke contracten), gelijk loon voor gelijk werk, het tegengaan van draaideurconstructies en een verplicht certificeringstelsel voor uitzenders.

Lees ook: Dit zijn de politieke plannen voor de flexmarkt

Kloof vast en flex

Volgens de minister moet flex worden aangepakt omdat de balans terug te brengen op de arbeidsmarkt. “Er is wel iets aan de hand in Nederland. Er zijn werkende armen die voedselbankpakketten moeten halen. Dat treft de onderkant van de arbeidsmarkt, de flexcontracten, mensen met lage inkomens. Daarom moeten we een einde maken aan oproep- en nulurencontracten.” Van Gennip refereerde aan Prinsjesdag vorige week waarin een fors koopkrachtpakket is beloofd en is aangekondigd dat het minimumloon 10% omhoog gaat (dat volgens haar moet doorwerken in de schalen daarboven.) De minister vindt dat er structureel iets moet veranderen. “De waarde van werk verdient een arbeidscontract met zekerheid. Ook voor de mensen die ervoor zorgen dat de tomaat op je bord ligt en de pakketjes worden bezorgd. Dat is nu niet zo. De samenhang op de arbeidsmarkt ontbreekt. Er is echt een kloof die loopt langs de lijn van het arbeidscontract.” Van Gennips’ conclusie: “De overheid heeft het te lang aan de markt overgelaten. We hebben een meer aanwezige overheid nodig.”

Cruciale rol uitzendbranche

ABU-directeur Jurriën Koops, die samen met voorzitter Sieto de Leeuw het congres opende, gaf aan dat de ABU ‘niet blind is voor uitwassen’ en dat de uitzendbranche ook zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid neemt. “Wij voelen een verantwoordelijkheid om mensen die nu nog langs de zijlijn staan aan werk te helpen, uitzenden heeft een belangrijke opstapfunctie naar een vaste baan (hoewel die doorstroom nog beter kan), er zijn initiatieven om Oekraïense vluchtelingen aan de slag te krijgen en werkende armen bij te staan via de schuldhulpverlening.”
Dat de uitzendsector een toegevoegde waarde heeft onderkent ook minister Van Gennip. “U overbrugt de verschillen tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. Uitzenders spelen daar een bijzondere, cruciale rol in.” Van Gennip prees dan ook de inzet van de ABU en de verbeteringen die al in de CAO zijn doorgevoerd en de steun voor het (her)invoeren van het certificeringsstelsel. “Samen moeten we de rotte appels eruit halen – want die zijn er. We moeten concurreren op arbeidsvoorwaarden van uitzendkrachten niet accepteren. Fatsoenlijke arbeidsvoorwaarden moeten vanzelfsprekend zijn.”

Vrees voor waterbedeffect

ABU-directeur Jurriën Koops opende het congres met de nadrukkelijke oproep om wet- en regelgeving vooral ‘gelijktijdig, in samenhang, en evenwichtig in te voeren’, doelend op de gevreesde verschuiving van uitzenden naar zzp, dat volgens de ABU optreedt wanneer uitzenden nog strenger wordt gereguleerd en zzp-wetgeving uitblijft. “We weten van de WAB dat dit waterbedeffect optreedt. We zien nu al dat uitzendwerk weglekt naar freelancen/zzp.”
Maar daar wilde Van Gennip niets van weten. De minister wil niet wachten met de invoering van de aangekondigde maatregelen. “Daarvoor is de urgentie te groot. We hebben de aanbevelingen van Borstlap, het SER MLT-advies en het coalitieakkoord. Laten we niet naar de details en verschillen kijken, maar het doel voor ogen houden. We moeten de komende maanden echt doorpakken met de hervorming van de arbeidsmarkt, anders komt het er niet van. Ik ben bang dat alles wordt uitgesteld als we het per se gelijktijdig willen doen.”

 

Wel of geen arbeidsmigranten

Van Gennip sprak ook over arbeidsmigranten, een onderwerp dat momenteel tot veel maatschappelijke discussie leidt. “Het absorptievermogen van de mensen in de maatschappij staat onder druk. Dat gebeurt als je arbeidsmigranten op elkaar gepakt huisvest in een woonwijk.”
De minister stelt dat het goed is dat er arbeidsmigranten – ‘die zullen we altijd nodig hebben’ – en vluchtelingen werken in Nederland, maar dit moet wel fatsoenlijk gebeuren “Juist daarvoor is certificering nodig. Arbeidsmigranten moeten fatsoenlijk behandeld worden. We accepteren niet langer dat een uitzendbureau mensen op bedden tussen de kakkerlakken laat slapen.

Opvallend is dat Hans Borstlap, de andere spreker op het congres, liever het hele fenomeen arbeidsmigratie ziet verdwijnen. “Het is helemaal niet wenselijk dat we meer arbeidsmigranten krijgen, denk eens aan de woningen die daarvoor nodig zijn en waar nu al een tekort aan is.”
“Arbeidsmigratie is een model uit de jaren ’70. Het past bij het sturen op lage lonen. Juist door dat verdienmodel hebben we in Nederland zoveel flexbaantjes, daar moeten we van af.”
Nog een opvallende uitspraak van Borstlap: “Arbeidsmigratie is helemaal geen oplossing is voor de krapte op de arbeidsmarkt.”

Creatieve oplossingen krapte

Om de mismatch en de krapte op de arbeidsmarkt op te lossen is het volgens Borstlap nodig om de productiviteit te verhogen. De basis daarvoor is onderwijs en opleiding. Daarin moet volgens Borstlap veel meer en continu worden geïnvesteerd. Door werkgevers én werknemers. En dat moet volgens hem niet vrijblijvend zijn. Hij gaat zelfs zover dat dit als voorwaarde voor (het recht op) sociale zekerheid zou moeten worden gesteld. “Waarom krijgt iemand die niets gedaan heeft aan zijn ontwikkeling dezelfde WW-uitkering als iemand die dat wel heeft gedaan? En waarom staan wij werkgevers die niet hebben geïnvesteerd in werknemers toe hen in de WW te laten gaan.” Kortom, continu opleiden is ieders verantwoordelijkheid. Borstlaps’ tip voor de ABU: “breidt de CAO uit tot een CAO&O, inclusief opleiding en ontwikkeling.”

Volgens minister Van Gennip zou het al heel erg helpen als mensen de ruimte zouden vinden om een paar uur extra te werken. “Dat heeft Nederland heel hard nodig.”
Van Gennip deed een oproep aan de uitzendbranche om bij te dragen aan het oplossen van de krapte op de arbeidsmarkt. “ABU, uitzenders, u zit aan de knoppen. Jullie kunnen laten zien dat goed werkgeverschap loont door te investeren in mensen. Jullie kunnen mensen aan het werk helpen en houden.”