Koolmees krijgt Eerste Kamer achter WAB

Minister Koolmees (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) heeft zich verzekerd van de steun van een meerderheid in de Eerste Kamer voor de Wet arbeidsmarkt in balans (WAB). Kritiek dat de WAB payroll duurder maakt, raakt Koolmees niet. “Dat is juist de bedoeling.”

Dat bleek gisteravond na de plenaire behandeling van het wetsvoorstel in de Eerste Kamer.

Ondanks eerdere forse kritiek van onder meer coalitiegenoot VVD in de senaat, en ondanks veel discussie gisteravond, hebben de coalitiepartijen aangegeven zich achter het wetsvoorstel te zullen scharen. De WAB is eerder dit jaar al door de Tweede Kamer aangenomen.
Naast de VVD, D66, SDA en ChristenUnie zullen naar verwachting ook de SGP en senator Duthler instemmen met de wet. Deze stemming in de Eerste Kamer vindt op dinsdag 28 mei plaats. Als de Eerste Kamer de WAB aanneemt, zal de wet op 1 januari 2020 ingaan.

Voorafgaand aan het debat zijn er al heel veel vragen gesteld en (soms halve) antwoorden gegeven door minister Koolmees. Hierover heeft Henk Geurtsen (Experts in Flex) onlangs voor Flexmarkt al een artikel geschreven:

Slechte timing?

Ook na het uitgebreide debat van gisteren blijken er nog veel bezwaren en vraagtekens te zijn in de Eerste Kamer. Senatoren vroegen zich hardop af of de timing van het in stemming brengen van de WAB wel de juiste is. Diverse senatoren hebben er problemen mee dat in dit stadium een integraal beleid ontbreekt, er niet wordt gewacht op de evaluatie later dit jaar van de WWZ en de Commissie Borstlap werkt nog aan hun rapport Regulering van Werk. Bovendien bleek ook gisteravond dat Koolmees veelal uitgaat van  intuïtie en niet van cijfermatige onderbouwing. Op vragen over cijfers antwoordde hij: “Die heb ik niet, maar er zijn wel signalen bij ons binnengekomen.”

Waterbedeffect van de WAB

De Eerste Kamer vreest voor een waterbedeffect waar de Raad van State eerder ook al voor waarschuwde. Dit waterbedeffect houdt in dat het indrukken op de ene plek een uitstulping op een andere plek veroorzaakt. Volgens de senatoren is er namelijk nog geen sprake van een integrale aanpak van de arbeidsmarkt. Zo ontbreekt onder meer een plan rondom de ZZP’ers (Wet DBA). De WAB zou er toe kunnen leiden dat werknemer noodgedwongen in een zzp-constructie komen en het risico met zich meebrengen dat payrollkrachten ‘schijnuitzendkrachten’ gaan worden.
De minister reageerde gisteravond daarop door te stellen het zijn bedoeling is om een waterbedeffect te voorkomen, juist door nu de WAB in stemming te brengen. Koolmees: “De regering werkt hard aan een gelijktijdige invoering van het samenhangende pakket aan maatregelen. De andere wetgeving (o.m. Wet DBA, red.) ligt op schema om op 1 januari 2020 of 2021 in te gaan.”

Minimumtarief zzp’ers

Coalitiepartij VVD diende een motie in die de regering verzoekt voor de zomer van 2019 met voorstellen voor flankerend beleid te komen. ZZP’ers aan de onderkant van de arbeidsmarkt moeten beter worden beschermd, schijnzelfstandigheid moet worden voorkomen, aldus de motie die ook regeringspartijen D66, CDA en Christen-Unie ondersteunden. Koolmees komt nu voor de zomer met een plan om een waterbedeffect onder ZZP’ers te voorkomen. Om de onderkant van de zzp-markt te beschermen wordt er volgens de minister op dit moment hard gewerkt aan een minimumtarief voor zzp’ers die voldoet aan de EU-regels. (Eind vorig jaar bleek het invoeren van een mogelijke minimumuurtarief op gespannen voet te staan met Europese regels, wat aanleiding was om de Wet DBA opnieuw uit te stellen.)

Payroll duurder

Koolmees benadrukte nogmaals de visie van het kabinet op payroll. “Payroll is op zich een legitiem instrument om kleinere werkgevers/ondernemers te ontzorgen, maar het mag niet worden ingezet om te concurreren op arbeidsvoorwaarden.”
Daarom bevat de WAB maatregelen die de rechtspositie en arbeidsvoorwaarden van payrollkrachten zoveel mogelijk gelijktrekken met die van werknemers in dienst van de opdrachtgever. Als voorbeeld noemde Koolmees het recht krijgen op een 13^e maand, wat nu nog niet het geval is. De kritiek vanuit de flexmarkt dat de maatregelen in de WAB payroll duurder maakt, raakt Koolmees niet. “Dat is juist de bedoeling. We moeten oneerlijke concurrentie op arbeidsvoorwaarden voorkomen.”

Verplicht pensioen payroll uitgesteld

Minister Koolmees heeft wel de toezegging gedaan dat het voorgestelde Adequate Pensioen Payrollkrachten (APP) niet vóór 1 januari 2021 ingevoerd gaat worden. Uit de internetconsultatie over het wetsvoorstel is volgens de minister gebleken dat er te weinig tijd is voor een goede invoering van deze pensioenvoorziening. Hiervoor zou minimaal één jaar voorbereidingstijd noodzakelijk zijn. Er was ook al forse kritiek op de uitvoerbaarheid van deze maatregel vanuit de flexmarkt.

Verschil uitzend- en payrollregime

Op vragen van de senatoren Rinnooy Kan (D66) en Oomen-Ruijten (CDA) over het risico dat er door het duurder maken van payrollkrachten een verschuiving naar uitzenden plaatsvindt, zei Koolmees dat het risico op dat waterbedeffect er inderdaad is. De minister vindt het echter terecht dat er een verschil in kosten is tussen payroll en uitzenden. “Er komen twee verschillende regimes, uitzenden en payroll. Dat onderscheid moet duidelijk zijn. Uitzenden kent een allocatiefunctie, payroll niet. En voor payroll geldt een exclusieve terbeschikkingstelling, voor uitzenden niet.”

Payrollcontracten ‘omgekat’

VVD-senator Van de Ven sprak zijn zorg uit dat hierdoor payrollcontracten na invoering van de WAB worden ‘omgekat’ naar uitzendcontracten. Payrollers zouden massaal gaan werken als uitzendkrachten. “Wat schiet de werkende zelf daarmee op?, vroeg CDA-senator Oomen-Ruijten aan Koolmees. De minister verwacht echter dat het zo’n vaart niet zal lopen met de vlucht van payroll naar uitzenden. “Er komt een overgangsfase, payrollcontracten die nu nog lopen kunnen niet in één keer worden omgezet naar uitzendcontracten. Pas als die contracten aflopen is er een nieuwe situatie.”
Bovendien is het juist nu een gunstig moment voor invoering van die payrollmaatregelen omdat in de krappe arbeidsmarkt werkgevers eerder een vast contract aanbieden, beweert Koolmees. Hij wees hierbij op cijfers van het CBS waaruit blijkt dat het aantal tijdelijke contracten in het eerste kwartaal is gedaald, wat erop duidt dat werkgevers vaker vaste contracten aanbieden.

Salarispakketten snel aanpassen

Nu de WAB waarschijnlijk op 1 januari 2020 wordt ingevoerd, moeten de Belastingdienst, het UWV en alle softwareleveranciers van salarispakketten stevig aan de bak. De Belastingdienst en het UWV waarschuwen voor de risico’s van deze ingewikkelde ICT-klus, maar volgens Koolmees lopen de voorbereidingen op schema. Ook zouden de ingrijpende aanpassingen die softwareleveranciers moeten doen voorspoedig verlopen. De praktijk is anders, stelt Henk Geurtsen. “Er is veel tegengas gegeven vanuit ‘loonstrokenland’ op de uitvoering van deze plannen. Uiteindelijk drukt de Belastingdienst de wijzigingen gewoon bij elke softwareleverancier door de strot en moeten ze het maar uitzoeken. Het is zeker niet ondenkbaar dat door de manier waarop sommige pakketten zijn opgebouwd en ingericht, het überhaupt niet mogelijk is om de veranderingen op de juiste manier door te voeren, met alle risico’s van dien voor de softwareontwikkelaars, maar vooral voor de werkgevers die afhankelijk zijn van de juiste werking van deze software.”

Dit artikel is mede tot stand gekomen met medewerking van Henk Geurtsten (Experts in Flex).

Overige bronnen: PW.

Lees ook:

• Koolmees houdt vast aan snelle invoering WAB
• Payrollmaatregelen Wab ‘missen visie in Europese context’
• Gevolgen WAB voor uitzend- en payrollbranche
• Werkgevers kritisch over Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB)
• Werkgevers: ‘Wet arbeidsmarkt in balans (WAB) maakt flex duurder’